Tse Tse Planetary

Είναι λίγο παράξενο όλο αυτό. Θα κάνω πως δεν υπάρχει το μαγνητοφωνάκι.
Ναι, μην του δίνεις σημασία...
(Σιωπή και γέλια)
Για πες τι έγινε τελικά στη Νομαρχία με τις διαδικασίες και την αλλαγή του ονόματός σου...
Εγκρίθηκε η αίτηση να αλλάξω το επίθετο αλλά αυτό που έχει πιο πολύ πλάκα στην όλη ιστορία είναι ότι πηγαίνοντας στην Νομαρχία συνάντησα την Έλενα. Η Έλενα είναι απ’ αυτά τα πρόσωπα που βρίσκει κανείς κάποια στιγμή στη ζωή του μέσα στην καθημερινότητά του σ’ ένα τελείως άσχετο χώρο, από κομμωτήριο μέχρι περίπτερο. Όπου αισθάνεσαι μια οικειότητα και εμπιστοσύνη και ανοίγεσαι μ’ αυτούς τους ανθρώπους. Εγώ λοιπόν με την Έλενα, γίναμε φίλοι και το εννοώ αυτό, δηλαδή έχουμε μια φιλία η οποία μέχρι στιγμής υφίσταται στα πλαίσια αυτής της συνάντησης όπου συζητάμε πολύ προσωπικά πράγματα. Μου λέει αυτή δικά της και της λέω κι εγώ δικά μου κι αυτό είναι πολύ γοητευτικό. Γοητευτικό, αλλά ξέρεις, απ’ την άλλη εμένα με ξαφνιάζει και λίγο μερικές φορές. Φεύγω από κει και λέω, τώρα πως είναι δυνατόν, με μια άγνωστη που την έχω δει ουσιαστικά 4-5 φορές... Αλλά υπήρχε από την πρώτη φορά μια μεγάλη συμπάθεια που ήταν αμοιβαία και ένιωσα την ανάγκη και μετά ένιωσα και την εμπιστοσύνη να εκμυστηρευτώ και να εξομολογηθώ πράγματα, το ίδιο ακολούθησε και εκείνη, είναι ένα απ’ τα πρόσωπα που θα βάλω μέσα στον καινούριο μου δίσκο. Και το όνομά μου το άλλαξα κυρίως γιατί... Βασικά δεν με ενδιαφέρει το όνομά μου, το επίθετο μου ποιό μπορεί να είναι αν θα είναι Διαμαντόπουλος, αν θα είναι Δέλτα, αν θα είναι Δεληγιάννης. Σίγουρα όμως το Δέλτα έχει ένα άλλο βάρος απ’ αυτό της οικογένειας για μένα, γιατί είναι ένα επίθετο που δεν έχει ρίζα, πως να σου πω, δεν συνεχίζει κάτι πατροπαράδοτο, δεν συνεχίζει κάτι σε σχέση με τον πατέρα μου δε συνεχίζει την ιστορία κανενός το Δέλτα. Έχει χωρίς λόγο και αιτία μια δική του ιστορία και δεν έχει ανάγκη την εξέλιξη κανενός. Έτυχε να βρούμε αυτά τα επώνυμα κωδικούς εκείνη την εποχή με τον Κωνσταντίνο, με τους Στέρεο Νόβα, ο Βήτα, ο Δέλτα, ο Πι, ο Άλφα Πι που εμένα τυγχάνει να είναι και το αρχικό γράμμα του πατρωνύμου μου, αλλά από κει και πέρα το Δέλτα μπορεί λίγο ασυνείδητα να με λύτρωσε απ’ το πατρώνυμο. Γιατί ξέρεις όλη αυτή η ιστορία με τα οικογενειακά “πρέπει”, είναι σαν να γίνεσαι μια φωτοτυπία σε ένα φωτοτυπικό μηχάνημα που για άλλους λέγεται οικογένεια ,για άλλους όλα μαζί. Μ’ έβγαλε λίγο απ’ την αξία του οικογενειακού καθωσπρεπισμού.
Και σίγουρα είναι κάτι που το επέλεξες και που δεν το κληρονόμησες επειδή ο πατέρας σου...
Αυτό δεν είναι κληρονομιά . Εντάξει τα βλέπω και λίγο σαν παιχνίδι όλα αυτά, δεν είναι τόσο σοβαρά όσο τα λέω, έχουν και χιούμορ, είναι σαν βγάζεις τη γλώσσα σε πράγματα που θέλουν να σε κληρονομήσουνε και που δεν σ’ ενδιαφέρει καθόλου αυτή η κληρονομιά τελικά. Γιατί, εντάξει, για κάποιους μπορεί να σημαίνει κάτι αλλά για μένα προσωπικά δεν σημαίνει το επίθετο ακόμα και το όνομα ενός ανθρώπου τόσο σημαντικά πράγματα. Είναι λίγο πιο τυχαία τα πράγματα νομίζω. Τώρα μένουν κάποιες τεχνικές διαδικασίες και αυθημερόν βγαίνει η ταυτότητα και το όνομα θα γίνει Δέλτα. Μετά θα πάω να αλλάξω πιστοποιητικό γεννήσεως, συμβόλαιο κατοικίας, λογαριασμούς, οτιδήποτε βγαίνει στο όνομά μου. Θα το κάνω, γιατί θα πηγαίνω στο ταχυδρομείο και δεν θα έχει πλέον τη μούρη αυτή η σκύλα να μου πει “με συγχωρείτε πάρα πολύ αλλά εδώ η ταυτότητά σας δεν γράφει Δέλτα αλλά Διαμαντόπουλος, δεν μπορείτε να πάρετε το συστημένο”.
Ουσιαστικά αυτός ήταν ο βασικός λόγος;
Ναι αυτός ήταν ο βασικός λόγος αλλά στην ουσία το επώνυμό μου έτσι κι αλλιώς το είχα αλλάξει εδώ και πολύ καιρό. Κανείς δεν με φώναζε Διαμαντόπουλο εδώ και χρόνια.
Οικογενειακό δέντρο που διακλαδίζεται, αισθάνεσαι καθόλου σαν ένα κλαδί που βγάζει λουλούδια αλλά που δεν θα βγάλει καρπούς;
Αυτόματα γίνεται αυτό το πράγμα επειδή δεν θα κάνω οικογένεια.
Αυτό κάποια στιγμή, σε ενοχλεί, σε στεναχωρεί, σε προβληματίζει, δεν σε αφορά...
Αν με αφορούσε..., με ποιά έννοια εννοείς? Με την έννοια του γένους, του δέντρου, του απόγονου...
...και του ανθρώπου που δεν θα αφήσει άλλον άνθρωπο πίσω του...
Θα αφήσω το έργο μου. Όταν λέω θα αφήσω το έργο μου να μην ακουστεί υστεροφημικό αυτό το πράγμα. Σίγουρα όλοι θέλουμε να μας θυμούνται κάπως, με ένα τρόπο αλλά από την άλλη θεωρώ και τρομερή αλαζονεία να έχουμε μια τέτοια λογική για τα πράγματα, όσον αφορά το γενεαλογικό μας δέντρο ή τις κληρονομιές και γενικά οτιδήποτε έχει σχέση με τους κλειστοφοβικούς οικογενειακούς θεσμούς και δεσμούς. Τι σημασία έχει μέσα σε ολόκληρο το σύμπαν; Τι θα μείνει από μένα μέσα σ’ όλο αυτό το πράγμα; Τι θα μπορούσε να είναι η οικογένεια Διαμαντόπουλου στο σύμπαν; Τίποτα. Με μια έννοια. Ακόμα και εγώ ο ίδιος πολλές φορές που το σκέφτομαι νιώθω απλά ότι το μόνο που θα μπορούσε να συμβεί μέσα σ’ όλα αυτά που πολλές φορές εικάζω και φοβάμαι ή αναζητώ είναι ότι, τίποτα δεν μπορεί να χωρέσει εκεί πέρα, γιατί εκεί χωράνε όλα, οπότε με το να προσπαθείς να χωρέσει, δεν πρόκειται να χωρέσει κάτι. Νομίζω ότι απλά αυτή η ανάγκη για επωνυμία, υστεροφημία και αιωνιότητα αρχικά θα έδειχνε για μένα έναν άνθρωπο που φοβάται τρελά τη ζωή του κι αυτό που ζει, έναν άνθρωπο αποτυχημένο -σαν άνθρωπο, όχι καλλιτεχνικά ή επαγγελματικά - και αντίθετα ένας άνθρωπος ο οποίος με τον άλφα ή βήτα τρόπο είναι αυτάρκης, πολεμάει ή πολέμησε, δεν έχει τέτοιου είδους ανασφάλειες για γενεαλογικά δέντρα και τείχη Συριακά.
Δεν το λέω απαραίτητα με την έννοια της υστεροφημίας, πολλές φορές το σκέφτομαι... Ενώ δεν με απασχολεί αυτό που έχουν οι περισσότερες γυναίκες της ηλικίας μου ότι πρέπει άμεσα να κάνω παιδιά καμιά φορά με πιάνει ένα γαμώτο και ένα παράπονο και λέω ότι άνθρωποι που δεν ξέρουν τι τους γίνεται φέρνουν παιδιά στον κόσμο άλλοι ξέρουν πως να τα μεγαλώσουν άλλοι όχι και άνθρωποι σαν κι εμάς -και δεν το λέω εγωϊστικά- που ξέρουμε ότι θα μεγαλώναμε με αγάπη τα παιδιά μας δεν κάνουμε γιατί...
Πέρσι ήθελα να κάνω ένα παιδί. Αυτό το πράγμα, αυτό το συναίσθημα αυτή η ανάγκη μου βγήκε αφού είχα μια εικόνα, σαν να έτρεχε από κάπου μια πηγή και ενώ έπινα νερό για να ξεδιψάσω μα δεν ξεδιψούσα. Ήταν μια αστείρευτη ανάγκη, μου βγήκε έντονα η πατρότητα. Το θέμα είναι πώς ένας ομοφυλόφιλος κάνει ένα παιδί; Υπάρχουν διάφορες λύσεις και προτάσεις σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Η μία είναι να έχεις μία φίλη σου που μαζί να κάτσετε να συζητήσετε πολύ σοβαρά και να δείτε με τον οποιοδήποτε τρόπο, (φαντάζομαι με εξωσωματική) να φέρει στον κόσμο ένα παιδί και μετά πάλι υπό συζήτηση, αν το παιδί θα είναι μαζί με τους δύο, αν το παιδί στο χαρίζει ή αν το ένα ή αν το άλλο. Αυτή την περίπτωση λίγο τη φοβήθηκα γιατί δεν γνωρίζω πως θα προέκυπτε μετά από καιρό, τι αντανάκλαση θα είχε μια τέτοια εμπειρία στο άλλο πρόσωπο και στο παιδί, εννοείται. Σκέψου την περίπτωση που εμείς έχουμε συμφωνήσει ότι το παιδί θα το κρατήσω εγώ και ξαφνικά εμφανίζεσαι εσύ μια μέρα και μου λες ότι “ξέρεις, θέλω το παιδί σπίτι μου”, ποια φιλία... δεν υπάρχει τίποτα εκεί τίποτα, εκεί υπάρχει μόνο το παιδί. Οπότε αυτή η εκδοχή δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί και έψαξα σε ένα βαθμό, όσο μπόρεσα, το ενδεχόμενο της υιοθεσίας το οποίο ούτε το συζητάμε για την περίπτωση ενός άνδρα ο οποίος υποτίθεται ότι σεξουαλικά δεν έχει κάποιο πρόβλημα υγείας και ότι είναι γόνιμος μπλα μπλα μπλα και γιατί τελικά ένας άντρας θέλει να αποκτήσει ένα παιδί μόνος του και δεν παντρεύεται να κάνει παιδιά; Νομίζω ότι αν κάναμε παιδιά, όσο κι αν θέλαμε να αποτρέψουμε τον εαυτό μας από αυτή την ανάγκη που έχουν όλοι όσοι κάνουν παιδιά, δεν θα μπορούσαμε. Τι εννοώ, είτε το θέλουμε είτε όχι το παιδί είναι μια καλύτερη εικόνα του εαυτού μας. Θα θέλαμε να είναι μια καλύτερη εικόνα του εαυτού μας. Δεν το λέω αυτό φασιστικά νομίζω ότι ισχύει. Είτε ηθελημένα κάποιοι είτε άθελά τους προβάλουν πάνω στο παιδί τους, αυτά που δεν χάρηκαν, αυτά που δεν έφτασαν, αυτά που δεν... Αυτό είναι και μια μεγάλη παγίδα τελικά γιατί αν είναι να φέρεις στη ζωή μια ψυχή και έναν άνθρωπο για να γίνει το εκπληρωμένο γαμώτο σου, τότε αυτό είναι πολύ χυδαίο νομίζω, πιστεύω ωστόσο ότι είναι στη φύση του υπαρξιακού ανθρώπινου λάθους. Του λάθους που αισθάνεται ο καθένας μας βαθειά μέσα του σαν λάθος, σαν αποτυχία, σαν ανεκπλήρωτο, σαν μισοτελειωμένο. Δεν μπορείς να ξεφύγεις πολύ απ’ αυτό, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι , να το έχεις σε ένα κοντρόλ ώστε να μη γίνει αυτό που έγινε με τους γονείς μου ή αυτό που γινόταν σε προηγούμενες γενιές. Αναπόφευκτα θα προβάλεις στο παιδί σου τις ατέλειές σου. Και έτσι όταν το συνειδητοποίησα μετά αυτό, δεν το ξαναπροσπάθησα και από την άλλη σε ένα πολύ άλλο επίπεδο, αν υπάρχει κάτι που θα είναι συνεχιστής μου , είναι 5 cd που έχω βγάλει και μπορεί να τα ακούσουν 10 άνθρωποι που μπορεί να τα πάρουν αυτοί και να τα εξελίξουν... Σαν παιδί μου νιώθω πια το έργο μου, ας πούμε.
΄Εμψυχο είναι κι αυτό. Αλλά στη φάση που είμαι δεν μ’ ενδιαφέρει πια ένα παιδί, το πήρα απόφαση. Στεναχωρέθηκα πολύ αλλά...
Την ανωνυμία του Μιχάλη Διαμαντόπουλου δεν αισθάνεσαι ότι ώρες-ώρες τη χρειάζεσαι; Το κουδούνι σου εξακολουθεί να γράφει Διαμαντόπουλος και υποθέτω ότι σε κάποιες φάσεις της ζωής σου ίσως και να εύχεσαι να μην ήσουν ο Μιχάλης Δέλτα. Μιλάω για την ανάγκη ενός ανθρώπου που είναι επώνυμος και που κάποια στιγμή θέλει να μην είναι...
Ναι αλλά να μην είναι και διχασμένος πολύ, να μην έχει δύο ταυτότητες να έχει μία και πρέπει τελικά να καταλήξει στο ποια θα είναι αυτή η ταυτότητα. Πίστεψέ με μπορείς και με αυτή την ταυτότητα του καλλιτεχνικού σου επωνύμου να έχεις την ανωνυμία άμα θέλεις. Δεν είναι ανάγκη να γράψω στο κουδούνι μου ότι εδώ μένει ο Μιχάλης ο Δέλτα. Μπορώ να γράψω αυτό που έγραφα στο Παγκράτι. Το κουδούνι μου στο Παγκράτι έγραφε Τόξο. Και ερχόντουσαν όλα υπόψιν Τόξου (γέλια). Μπορείς να κρατηθείς behind the curtain αν θέλεις.
Σίγουρα μπορείς, απλώς ώρες-ώρες θα ευχόσουν να μην ήσουνα.
Πολλές φορές. Ο μόνος λόγος που μπορείς να αισθάνεσαι έτσι... δεν είμαι ο πλέον διάσημος και αναγνωρίσιμος στο δρόμο δεν είναι μόνο αυτό είναι και άλλα που μπορεί να δημιουργήσει η εικόνα, δεν είναι μόνο να σε καταλάβει κάποιος στο δρόμο. Απλά είναι όντως περίεργο κάποιος να σε κρίνει μόνο και μόνο απ’ την δημόσια, εκτεθειμένη εικόνα σου, είναι πολύ πιο εύκολο, για μένα είναι τραγικά ανόητο, δηλαδή τους ανθρώπους που το κάνουν αυτό τους θεωρώ πολύ ανόητους, είτε η κριτική είναι κακή είτε καλή, και κάπου σε δυσκολεύει μετά εσένα τον ίδιο βλέποντας ότι ο άλλος ξεκινάει, κάνει μια εισαγωγή μέσα από αυτό για σένα, σε δυσκολεύει να πάρεις μια απόφαση εκείνη τη στιγμή, πρέπει να φερθείς διπλωματικά άλλες φορές ή άλλες φορές να έχεις άλλες αντιδράσεις που μπορεί να ξενίσουν το άλλο πρόσωπο και να αλλάξουν την εικόνα. Εγώ προσωπικά πάντα είχα θέμα μ’ αυτό, δεν μ’ άρεσε. Μ’ άρεσε να μπαίνω κάπου και να μη φαίνομαι, οπουδήποτε και να μπορώ να παρακολουθώ τα πράγματα. Θα είμαι πάρα πολύ ειλικρινής μαζί σου. Υπάρχουν στιγμές που αυτό σ’ αρέσει, που σε επιβεβαιώνει, συνήθως αυτό συμβαίνει όταν δεν είσαι ψυχολογικά καλά. Και εκεί λειτουργεί με αστείο τρόπο στο να σου ανεβάσει σε ένα πολύ μικρό βαθμό την αυτοπεποίθησή σου, ακόμα κι αν ξέρεις ότι η οποιαδήποτε κατάσταση ή πρόσωπο γλείφουν, κολακεύουν, χρησιμοποιούν το οτιδήποτε, έστω και για λίγο μπορεί να σε ανεβάσει. Αλλά αυτό είναι χαρτί που καίγεται, δεν είναι κάτι το οποίο εγώ προσωπικά το έχω πάρει ποτέ στα σοβαρά, ποτέ, αλλά ότι αρέσει σε όλους, αρέσει. Έχει τύχει να μου αρέσει και μένα δεν το κρύβω. Γιατί ξαφνικά μπορείς να γίνεις κάτι. Αλλά πότε γίνεσαι κάτι; Όταν νιώθεις ότι είσαι ένα τίποτα. Οπότε όταν νιώσω ότι είμαι ένα τίποτα έχω ανάγκη να είμαι κάτι. Βέβαια τώρα, πολλές φορές τρελαίνομαι να είμαι ένα τίποτα.
Τρελαίνεσαι με την καλή έννοια, θες να πεις...
Ναι. Επειδή τώρα όλα αυτά είναι πολύ ποιητικά, γιατί μέσα στο τίποτα νιώθω το όλον. Πολλές φορές νιώθω ότι είμαι ένα τίποτα αλλά με τρομερή πληρότητα και αυτογνωσία γιατί είναι αλλιώς να νιώθεις ένα τίποτα από άγνοια, αφέλεια, να είσαι αδαής δηλαδή και αλλιώς να νιώθεις ή να ξέρεις ότι είσαι ένα τίποτα, με αυτογνωσία, με ένα μικρό κομμάτι αυτογνωσίας ρε παιδί μου.
Αυτό που μου είπες σχετικά με την υπάλληλο στη Νομαρχία, γενικά το έχεις με τους ανθρώπους, το έχω παρατηρήσει αυτό. Μπορεί να πιάσεις την πιο σοβαρή συζήτηση... συνήθως σου συμβαίνει με ανθρώπους που είναι πολύ απλοί και καθημερινοί και που έχεις μία αμεσότητα και που μπορεί ο άλλος ενώ δε σε ξέρει να κάτσει να σου πει την ιστορία της ζωής του.
Αυτό το λες προσωπικά για μένα; ότι το προκαλώ στους άλλους ή ότι οι άλλοι μου το βγάζουνε;
Αυτή η φράση που είχες χρησιμοποιήσει στο άρθρο σου για την Τάνια Τσανακλίδου, ότι είναι αλιεύς ψυχών... Ε, λοιπόν αυτό εγώ το πιστεύω για σένα.
Η Τάνια το έχει πολύ πιο έντονα από μένα αυτό.
Αυτό το πιστεύω για σένα. Το λέω και σε σχέση με μας που θυμάμαι την πρώτη μας συνάντηση, αλλά το έχω δει και με άλλους ανθρώπους να το κάνεις ή μου έχεις πει πολλές φορές, π.χ. ήρθε κάποιος να σου φτιάξει το καλοριφέρ και ξαφνικά βρέθηκε με το ένα τσάι που του έφτιαξες να σου πει την ιστορία της ζωής του.
Και εγώ ανοίγομαι..
Και συ ανοίγεσαι αλλά ξέρεις κάτι, στη σημερινή εποχή είναι αξιοπερίεργο. Παλιότερα δεν ήταν, αλλά είναι απ’ αυτά που όσο πάνε και σπανίζουν.
Κοίτα, για να μην το θεωρήσω ούτε ως προτέρημα ούτε ως ελάττωμά μου,να σου επισημάνω ότι αυτό συμβαίνει σπάνια. Γιατί αν σκεφτείς πόσους ανθρώπους βλέπω καθημερινά και απ’ αυτούς κάθε πότε συμβαίνει αυτό με έναν άνθρωπο δεν είναι τόσο μεγάλο σε συχνότητα όσο νομίζεις. Απλά πιστεύω ότι είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε και δεν είναι τίποτα άλλο απ’ το να είσαι ανοιχτός και απλά να σου κάτσει η χημεία με έναν άνθρωπο. Βέβαια... υπάρχει ένα βέβαια εδώ πολύ μεγάλο για μένα, πότε κάποιος είναι ανοιχτός; Για πες μου ποιό είναι το πρώτο που σου’ρχεται... Να στο πω διαφορετικά. Ο πόνος, ο ανθρώπινος πόνος, λογικά ακούγεται ότι σε κλείνει. Όσο και να σε κλείσει όμως, στα μάτια κάποιου που μπορεί να έχει πονέσει και να έχει δεχτεί, να έχει βιώσει, εννοώ να έχει μάθει πράγματα μέσα απ’ τον πόνο, μπορεί να αναγνωστεί, μπορεί να γίνει μια ανάγνωση του πόνου σου, τελείως ασυνείδητα σε ένα άλλο επίπεδο που νομίζω ότι ακόμα δεν το έχουμε ανακαλύψει πως γίνεται εμείς οι άνθρωποι. Είναι διαισθητικό, είναι μαγνητικό, είναι ενεργειακό, οπότε είναι μάλλον ψυχικό. Δηλαδή, πιστεύω ότι είναι πλέον ένα ψυχικό επίπεδο που εγώ με σένα ξαφνικά είμαστε αλιείς ψυχών, είναι καθαρά μια συνάντηση ψυχών που αυτόματα αλλά με πολλή μεγάλη ένταση αντιλαμβάνονται αυτές οι δύο ψυχές ότι με ένα τρόπο είναι αδερφές ψυχές, που λέμε. Είναι ψυχές που χωρίς να έχουν ζήσει τα ίδια πράγματα έχουν πάρει τις ίδιες γεύσεις από πράγματα και έχουν πολλά να πουν. Είναι δυνατές ψυχές αυτές, πολύ δυνατές ψυχές, έχουν χιούμορ, έχουν κώδικα και βλέπεις ότι αυτοί οι άνθρωποι τελικά έχουν και ομοιότητες παρόλη τη διαφορετικότητά τους. Και έτσι νομίζω ότι εκεί είναι όλη η ιστορία για την οποία συζητάμε που δεν έχει να κάνει μόνο με μένα, αλλά πιστεύω ότι ο παρονομαστής είναι το να έχεις μάθει από πράγματα που σε έχουν πονέσει. Όχι απλά να έχεις πονέσει, ξέρεις τι εννοώ. Τώρα το αν έχεις απλά πονέσει μπορεί να μη σε φέρει κοντά με έναν τέτοιον άνθρωπο. Αλλά το ’να έχεις μάθει και να έχεις καταλάβει 2-3 πράγματα... Γιατί τελικά, θέλω να καταλήξω ότι ακόμα και με την Έλενα σε ότι μου λέει της λέω ναι. Είναι ένα απλό παιδί, καθημερινό και με διαφορετικά βιώματα, με οικογένεια, με παιδιά, με σύζυγο και σ’ αυτά που μου λέει της λέω ναι. Εγώ υποτίθεται ότι είμαι ο καλλιτέχνης και ο ποιητής και αυτή είναι μια υπάλληλος στη Νομαρχία και της λέω ναι. Δεν μου λέει ναι αυτή τις περισσότερες φορές... ξέρεις όλα τα άλλα είναι τα γύρω-γύρω, τα επίκτητα, αυτά που φοράμε για να μπορέσει ο καθένας να τα βγάλει πέρα. Εγώ φοράω μουσική, εσύ φοράς μια σχέση με έναν άνδρα που δεν ξέρεις αν σ’ αγαπάει, που παλεύεις γι’ αυτό... οτιδήποτε, δεν ξέρω...Αλλά έχει σχέση ο πόνος νομίζω. Και μια απλή συμπάθεια. Μπορεί στην τελική για να το βάλουμε και λίγο πιο μεταφυσικά, σε εισαγωγικά το μεταφυσικά, μ’ αυτούς τους ανθρώπους να έχεις ξανασυναντηθεί σε άλλες ζωές και να νιώθεις ξαφνικά μια οικειότητα αδικαιολόγητη που δεν σ’ ενδιαφέρει κιόλας να την εξηγήσεις. Που μπορεί επίσης σε κάποιους απ’ αυτούς τους ανθρώπους - ευτυχώς δεν θυμάμαι να μου έχει συμβεί, σε παραπάνω από 2-3 άτομα - να ανοιχτείς και να το σκυλομετανιώσεις.

Ναι αλλά συνήθως, αν έχεις παρατηρήσει, σ’ αυτούς που ανοίγεσαι δεν το μετανιώνεις γιατί εκείνη την ώρα το ένστικτό σου δεν σε γελάει, είναι σαν αυτόματη λειτουργία που συμβαίνει. Εγώ στις αρχές νόμιζα ότι ήταν συμπτώσεις όλα αυτά, μετά από αρκετά χρόνια που παρατηρώ πιστεύω ότι δεν είναι. Ένα τυχαίο άτομο που μπορεί να μην το ξαναδείς ποτέ μπορεί να εμφανιστεί στη ζωή σου - είτε αυτός είναι ένας ταξιτζής είτε ένας συνάδελφος - και μπορεί να σου πει κάτι το οποίο εκείνη την ώρα μπορεί να σημαίνει τα απίστευτα πράγματα χωρίς ούτε εκείνος να συνειδητοποιεί τι ακριβώς σου λέει. Εσύ όμως αν είσαι ανοιχτός το βλέπεις.
Καταλαβαίνω απόλυτα τι μου λες. Το θέμα είναι πότε είσαι ανοιχτός. Εγώ σου είπα πότε πιστεύω ότι είσαι ανοιχτός.
Εγώ απ’ την άλλη πιστεύω ότι το πότε είσαι ανοιχτός δεν έχει να κάνει μόνο με τη συναισθηματική κατάσταση που βρισκόμαστε.
Όχι βέβαια.
Σαφώς και πολλές φορές κλεινόμαστε στο καβούκι μας και είναι σαν γύρω μας να μην συμβαίνει τίποτα αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι ανοιχτοί και άλλοι που δεν είναι. Ανεξαρτήτως απ’ το αν είναι χαρούμενοι ή θλιμμένοι.
Ναι σίγουρα.
Απλώς τα δυσάρεστα συναισθήματα μας κάνουν πάντα πιο ευάλωτους. Για μένα το ευάλωτος σημαίνει πιο ευαίσθητος, όχι με την έννοια του εύθραυστου. Σημαίνει ότι οι κεραίες μας πιάνουν πιο πολλά πράγματα.
Ωστόσο πιστεύω ότι το δέσιμο μ’ έναν τέτοιον άνθρωπο γίνεται πιο πολύ μέσα από συναισθηματικούς κραδασμούς.
Ναι συμφωνώ.
Αν πάρεις το δικό μας παράδειγμα, ε, δεν νομίζω, ότι η φιλία μας είναι απόρροια και αποτέλεσμα μιας πνευματικής αντένας μόνο. Σίγουρα είναι και αυτό. Είναι τα ενδιαφέροντα, τα vibes, είναι ότι λες και ότι οι αύρες μας μπορούν και οσφρίζονται η μια την άλλη.
Διαπιστώνεις γενικά ότι οι άνθρωποι που ζουν γύρω μας είναι ειλικρινείς και ότι εκφράζονται ελεύθερα.. (πολλά γέλια) Είσαι ευχαριστημένος γενικά απ’ τις σχέσεις σου με τους ανθρώπους; Πιστεύεις ότι όσο περνάνε τα χρόνια αυτό καλυτερεύει, χειροτερεύει, υπάρχει μια αδιαφορία;
Καταρχήν να απαντήσω στην βασική ερώτηση για το αν υπάρχει ειλικρίνεια, αμεσότητα, ευθύτητα, ένα πράγμα τόσο ωραίο και αξιοθαύμαστο...
Και μέσα σε όλο αυτό βάζω και απλότητα, γιατί όλα αυτά για μένα είναι πολύ απλά.
Δηλαδή τι εννοείς;
Εννοώ ότι το να εκφράζεις αυτό που σκέφτεσαι και νιώθεις είναι το πιο απλό πράγμα αλλά έχουμε φτάσει πλέον να το κάνουμε θέμα, άρα δεν είναι και τόσο απλό.
Νομίζω, ή μάλλον βλέπω ότι αυτό δεν συμβαίνει και μάλιστα μέσα σ’ αυτό το σκηνικό πολλές φορές πρωταγωνιστώ κι εγώ, σ’ ένα βαθμό. Συνειδητοποιώ ότι όλοι αναγκαζόμαστε να υποδυόμαστε ρόλους καθημερινά, ρόλους μέσα απ’ τους οποίους πνίγουμε πράγματα που μας καταπιέζουνε, μας φέρνουν δυσφορία μας προκαλούν κατώτερα συναισθήματα, μας απομονώνουν, μας τρομάζουν, μας ευνουχίζουν αλλά αυτό αν άλλος το κάνει σε μεγαλύτερο και άλλος σε μικρότερο βαθμό νομίζω ουσιαστικά γίνεται επειδή είναι το τίμημα του να επιβιώσεις με μια έννοια, σε ένα βαθμό. Εγώ εδώ το βλέπω πιο πολιτικά. Να επιβιώσεις κάτω από το μάτι ενός συστήματος που είναι σαν τον μεγάλο προβολέα στην αυλή της φυλακής, που κοιτάει μην τυχόν και ξεπηδήσει κανείς από τη μάντρα. Θέλω να πω ότι στην καθημερινότητά μας και όσο πάει αυτό τα τελευταία χρόνια γίνεται και πιο έντονο, ζούμε σχεδόν τρομοκρατημένοι. Η αιτία για μένα είναι η λάθος πληροφορία και λάθος πληροφορία σημαίνει οποιαδήποτε πληροφορία μπορεί να ενδυναμώσει το εκάστοτε σύστημα ανεξάρτητα με το αν μιλάμε κομματικοποιημένα ή όχι και να ισοπεδώσει και να μαζικοποιήσει την ατομικότητα, την ελευθερία, την έκφραση, την ιδιαιτερότητα , τη διαφορετικότητα το οτιδήποτε. Πρέπει να έχεις τρομερά αρχίδια και δυνάμεις... να έχει φτιάξει ένα δικό σου κόσμο για να μπορείς να αντιστέκεσαι σ’ αυτό το πράγμα λοιπόν καθημερινά, να είσαι ειλικρινής χωρίς να γίνεσαι στόχος. Είναι καλύτερα να ξεγελάς τον εχθρό σου αντί να γίνεσαι ο στόχος για μένα, να γίνεσαι η σημαδούρα του. Αυτό εγώ στο λέω πολύ υποψιασμένα και πολύ συνειδητοποιημένα, στο έθεσα λίγο πολιτικά, δεν μπορείς να είσαι ο εαυτός σου, δεν χρειάζεται να είσαι ο εαυτός σου. Πρέπει να έχεις καμουφλάζ γιατί αλλιώς είσαι εύκολος στόχος για τον εχθρό. Τώρα στο πιο ανθρώπινο επίπεδο της καθημερινότητας και πάλι υπάρχει η μαθηματική εξίσωση του συστήματος επειδή το σύστημα σ’ έχει κάνει να μην εμπιστεύεσαι κανέναν, να μην πιστεύεις στον εαυτό σου, να μην αγαπάς. Ένα παράδειγμα, μου κάνει πολύ εντύπωση που οι ελληνικές διαφημίσεις ακούω που προβάλλουν μέσω χιούμορ την απιστία. Είναι σαν να χλευάζουν οτιδήποτε είναι ρομαντικό και να ειρωνεύονται οτιδήποτε είναι συναισθηματικό επίσης. Όταν ο άλλος μιλάει στη γυναίκα του και ενώ της λέει τα υπέροχα λόγια στο τέλος της λέει ότι δεν μιλάει για την σχέση τους αλλά για την πίτσα!
Απίστευτος σαρκασμός.
Αυτό είναι τόσο φρικτό πρώτον γιατί το κάνει ο άντρας στη γυναίκα και αυτόματα πάλι πολύ έξυπνα και ύπουλα προσδιορίζει την αδυναμία του “αδύναμου” φύλου, το ότι εγώ είμαι ο γαμάω άντρας και μπορώ και σε κοροϊδεύω και το τρως στη μούρη. Ξαφνικά γίναμε τόσο μοντέρνοι και το μόνο που μας κάνει να ζούμε τελικά είναι η εξουσία. Νομίζω ότι όλοι ζούμε για την εξουσία, άλλοι έχουν την πολιτική εξουσία, άλλη έχουν την εξουσία μέσα απ’ τη διαφήμιση, κλπ. Οπότε όταν φτιάχνουμε σχέσεις κάτω από εξουσιαστικά παιχνίδια αυτόματα πολλές άλλες έννοιες, ο έρωτας, η ελευθερία, δοκιμάζονται, χτυπιούνται και εκεί λοιπόν πρέπει ο καθένας να βρίσκει το προσωπικό του κλειδί να κλειδώνει κάποια πράγματα που δεν θέλει να μπουν μες στο σπίτι του. Γιατί και το πολύ άνοιγμα για μένα σε κάποια πράγματα μπορεί να φέρει σκόνη, φύλλα, ακαθαρσίες,... (γέλια)
Κατσαρίδες...
Ναι, όλα αυτά. Θα μου πεις βάζεις μια ηλεκτρική σκούπα και τα ρουφάς. Αλλά δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι αυτή την ικανότητα. Δεν έχω λοιπόν εγώ σήμερα την απαίτηση από έναν λαό, τουλάχιστον τον Ελληνικό, των Αθηναίων, που δεν είναι Αθηναίοι, τελικά - οι περισσότεροι δεν είμαστε Αθηναίοι- δεν έχω την απαίτηση να είναι διαφορετικοί απ’ ότι έχουν φτάσει να είναι. Αλλά έχω την απαίτηση να αλλάξουν πράγματα γιατί για να έχουμε απαιτήσεις από τα μέχρι τώρα γεγονότα πάει να πει ότι έπρεπε να έχουν γίνει κάπως αλλιώς όλα τα προηγούμενα. Δεν μπορείς να αλλάξεις το χρόνο, δεν έχει εφευρεθεί ακόμα, μόνο στις ταινίες γίνεται αυτό το πράγμα. Οπότε λες ό,τι έγινε, έγινε από δω και πέρα τι κάνουμε. Εντάξει δεν νομίζω ότι θα πάθει κανείς τίποτα αν κάτσει κάποια στιγμή και σκεφτεί το πόσο κακός είναι μέσα του, πόσο άσκημος είναι μέσα του, το πόσο λίγος μπορεί να γίνεται, το πόσο αγάπη έχει μέσα του. Αλλά αυτή η αγάπη είναι πολλές φορές σαν να την έχουμε βάλει στην κατάψυξη.
Βασικά είναι ένα λουλούδι που άμα ξεχνάς να το ποτίσεις δεν πρόκειται να μεγαλώσει, το πιθανότερο είναι να μαραθεί και να πεθάνει.
Δεν το πιστεύω αυτό.
Αν δεν το ποτίζεις ποτέ ή αν περιμένεις συνεχώς να το ποτίσουν οι άλλοι για σένα;
Η αγάπη ευτυχώς δεν είναι λουλούδι. Το λέω αυτό κατηγορηματικά. Ευτυχώς που η αγάπη δεν είναι λουλούδι. (Γέλια) Γιατί αν ήταν λουλούδι...
θα ήταν μόνο αποξηραμένο... (γέλια)
...ακριβώς. Το ότι η αγάπη είναι αυτό που είναι και ότι μπορεί όντως να νιώσει αυτός που αγαπάει μαρασμό, να πονέσει, να πληγωθεί... ναι, αλλά η αγάπη είναι το μόνο συναίσθημα για μένα που είναι αυτόφωτο. Το θέμα ξέρεις ποιο είναι; Ότι η αγάπη σ’ αυτή την καθημερινότητα για την οποία μιλάμε και ας πούμε μετά τι μπορεί να είναι αγάπη για τον καθένα μας, δεν έχει χώρο να αναπνεύσει, δεν έχει χώρο να μας κάνει μια «επίδειξη» των ικανοτήτων της, να μας μιλήσει για τον εαυτό της. Δεν της έχουμε δώσει χώρο να κάνει μια βόλτα από δω μέχρι τη γωνία και να ξαναγυρίσει. Είναι κλεισμένη σ’ ένα πολύ βαθύ πράγμα, σαν να ’ναι φυλακισμένη στο βαθύτερο κελί της ψυχής μας από μας τους ίδιους κι αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει ο φόβος.
Νομίζω ότι επειδή υποσυνείδητα ή και συνειδητά πολλές φορές, αλλά υποσυνείδητα κυρίως, ξέρουμε τις ικανότητές της λίγο τη φοβόμαστε. Ως κάτι το οποίο υπάρχει εκεί και έχει τόσο πολύ φως. Δεν μπορείς κιόλας να το ελέγξεις πολύ και λες “ώπα, τώρα τι είναι αυτό; Οπότε ας το ’χω...
Μα νομίζω ότι τελικά, όσο κακό κι αν ακουστεί αυτό που θα πω, η αγάπη είναι ένας άσσος στο μανίκι πολλές φορές, ή είναι η σωτήριος σανίδα. Γιατί, χωρίς να είμαι απόλυτα σίγουρος, νομίζω ότι όλοι μας, αν υποθέσουμε ότι η ζωή είναι μια θάλασσα και αφού ενηλικιωθούμε θα φτιάξουμε μια σχεδία και πρέπει να ταξιδέψουμε για να βρούμε την άλλη γη ή σ’ αυτό το ταξίδι να γνωρίσουμε άλλα πρόσωπα και να βρούμε πράγματα αν δεν συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή ότι ένα μεγάλο κομμάτι της σχεδίας είναι το μίσος, κι αν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι πορευόμαστε μέσα απ’ το μίσος δεν πρόκειται ποτέ να ανακαλύψουμε τι είναι η αγάπη. Κάποια στιγμή ανταλλάξαμε κάποια μηνύματα μ’ ένα φίλο μου τον Πάνο και μου είπε με μια έννοια -δεν θυμάμαι ακριβώς πως το είπε- αγάπη και μίσος και τα δύο τυλίγουν την καρδιά, ή κάτι τέτοιο. Και είπα όχι, η αγάπη τυλίγει την καρδιά αλλά το μίσος τυλίγει τη λογική...
Συμφωνώ απόλυτα σ’ αυτό.
...και είμαι κατηγορηματικός. Το μίσος είναι συνυφασμένο με τη λογική μας σκέψη και είναι απόρροια αυτής της χημικής γαμημένης διαδικασίας, ενώ η αγάπη είναι πραγματικά μια καρδιά. Δηλαδή ακόμα κι όταν χαριτολογώντας φτιάχνουμε δύο ερωτευμένες καρδιές, δεν χωράει άντε να βάλεις ένα βέλος. Αλλά το μίσος είναι η λογική. Πόσο λειτουργούμε τελικά με την καρδιά καθημερινά; Για να μπορέσουμε να εκφραστούμε, να κάνουμε, να απομονώσουμε... Όταν μιλάμε για λογική για να μην παρεξηγηθούμε, μιλάμε για αυτή τη λογική που θέλει να μας επιβάλλει κάποιος
ο οποίος ονομάζεται σύστημα. Θρησκευτικό είναι αυτό το σύστημα, πολιτικό είναι, το οικογενειακό σύστημα, το στρατιωτικό... Δεν λειτουργεί ο κόσμος με την καρδιά γιατί ο πόνος τον έχει κάνει τον άνθρωπο να σκεφτεί. Κι όταν σκεφτείς το πόσο σε πόνεσα που σε απάτησα και πήγα με μια άλλη, για παράδειγμα, και γυρίσεις μ’ αυτό στο σπίτι και το σκέφτεσαι και το ξανασκέφτεσαι και δεν το ανέχεται το εγώ, δεν το ανέχεται ο κατώτερος εαυτός, για μένα, και όχι ο ανώτερος, τότε γεννιέται το μίσος, τότε βάζεις το συναίσθημα στην καρδιά και λες νιώθω οργή, αν όχι μίσος, νιώθω θυμό τρομερό κι αυτό μπορεί να γίνει μίσος, μπορεί να γίνει ανάγκη για εκδίκηση, μπορεί να γίνει χίλια δυο πράγματα. Νομίζω ότι οι φιλικές σχέσεις είναι οι σχέσεις που πραγματικά μπορείς να σκέφτεσαι με την καρδιά και να αισθάνεσαι με το μυαλό (γέλια) γιατί στη φιλία υπάρχει η ανιδιοτελής αγάπη, υπάρχει η αποδοχή. Μιλάω για την καθαρή φιλία, έτσι; Δεν μιλάω για τις γνωριμίες που πας και πίνεις καφέ στου Ψυρρή ή στο Κολωνάκι. Αυτή είναι για μένα μια σχέση που προσωπικά με βοηθάει να είμαι αληθινός να εκφράζω απ’ τα πιο γελοία ελαττώματά μου στον άλλον, να γίνομαι ρόμπα, Κατίνα, κατάπτυστος, να μου λένε οι φίλοι μου “καλά δεν σε πιστεύω”. Και είναι πολύ σημαντικό το ότι καταφέρνω να εκφράσω αυτά τα τόσο χαζά που μπορεί όμως να είναι και δηλητηριώδη πράγματα σε κάποιους άλλους, το θεωρώ τύχη. Αλλιώς οι άλλες οι σχέσεις είναι ψεύτικες. Ο έρωτας είναι άλλο κεφάλαιο.
Κάποιος μου είπε πρόσφατα ότι ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που είναι από τη φύση του κατασκευασμένο για να μην έχει καλό τέλος, για να καταστρέφεται, γιατί τον κυνηγάει σαν τρελή καθημερινά η πραγματικότητα. Και ότι είναι τόσο ρομαντικό και τόσο όμορφο αλλά όμως δεν μπορεί να αντέξει πολύ σε καμία περίπτωση. Κι όταν νομίζουμε ότι αντέχει πολύ, δεν είναι ακριβώς έρωτας, είναι κάτι που έχει περάσει στο επόμενο στάδιο και απλώς εμείς νομίζουμε ότι είναι ακόμα έρωτας.
Στον έρωτα είναι πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα.
Ναι αλλά ο έρωτας είναι πολύ πιο συναρπαστικός, δεν είναι;
Είναι πολύ πιο συναρπαστικός και περιπετειώδης. Στον έρωτα επίσης, για μένα, ξεχρεώνονται ασυνείδητα πάντα, χρέη σχέσεων με γονείς και δεν το λέω φροϋδικά ή ψυχαναλυτικά, το έχω βιώσει, νομίζω ότι ο έρωτας θα μπορέσει να έχει μια ομαλή διάρκεια, που να δίνει και στους δυο υλικό όχι πάντα ευχάριστο, αν και οι δύο άνθρωποι που είναι μαζί και δηλώνουν ερωτευμένοι, σε ένα βαθμό είναι άνθρωποι που έχουν καταφέρει έστω ελάχιστα να αγαπήσει ο καθένας τον εαυτό του. Γιατί πιστεύω βασικά ότι το να ερωτευτείς είναι η πιο σκληρή επιλογή που έχεις να κάνεις στη ζωή σου, γιατί όταν επιλέγεις να ερωτευτείς είτε το θες είτε όχι, πέρα απ’ το σεξουαλικό δρώμενο, καλείσαι να απολογηθείς για πράγματα, έρχεσαι πολύ αντιμέτωπος με σένα, φτιάχνεται ένα σκίτσο του εαυτού σου απέναντί σου. Δεν εννοώ αυτό που λέμε “θέλω να μου μοιάζει”. Αναπόφευκτα ο άνθρωπός σου, θα σου μιλήσει για τα λάθη σου, αν λοιπόν ερωτεύεσαι βγάζοντας αυτό το κομμάτι από μέσα, για μένα δεν ερωτεύεσαι. Προφανώς σ’ αυτή την περίπτωση που ερωτεύεσαι χωρίς να έχεις σαν δεδομένο ότι ο άλλος θα σε βοηθήσει να γίνεις καλύτερος, απλά είσαι ένας νάρκισσος, δεν είσαι ερωτευμένος. Αλλά αυτό είναι πάρα πολύ σκληρό.
Ταυτόχρονα όμως δεν πιστεύεις ότι ο έρωτας είναι και απ’ τα πιο εγωιστικά συναισθήματα. Ξαφνικά έχεις έναν άνθρωπο που θέλεις να ζει και να αναπνέει μόνο για σένα, που η σκέψη ότι μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι στη ζωή του σε τρελαίνει...
Φρικτά εγωιστικό συναίσθημα είναι...
...που θες να είσαι συνεχώς το επίκεντρο της προσοχής του...
Αυτό που λες, είναι πολύ μεγάλο κομμάτι του έρωτα. Σ’ αυτή την περίπτωση νομίζω ότι εσύ, εγώ και ο καθένας έχει να κάνει πολλή δουλειά με τον εαυτό του. Δεν μπορεί ο άλλος να γίνει σκιά μας. Δεν μπορεί να είναι η φιγούρα της Μαρίας Παρούση με τη σκιά του Μιχάλη Δέλτα.
Συμφωνώ, απλώς τότε δεν ξέρω αν αυτό το πράγμα εξακολουθεί να λέγεται έρωτας ή μετά μεταμορφώνεται σε αυτό που λέμε αγάπη. Δηλαδή δεν μπορώ να φανταστώ τον έρωτα χωρίς και μια δόση καταστροφής μέσα. Αν δεν υποφέρεις και λίγο...
Ο Ταρκόφσκι είπε ότι ο έρωτας είναι όλεθρος.
Ακριβώς.
Το ίδιο πράγμα λέτε. (γέλια) Λοιπόν, αν ο έρωτας δεν είναι καταστροφή δυστυχώς δεν θα ξαναγεννηθείς ποτέ.
Συμφωνώ.
Αλλά είναι πολύ καταστροφή δυστυχώς...Και επίσης αν υπάρχει κάποιος που δηλώνει ερωτευμένος και δεν ξέρει ότι κάποια στιγμή θα ζήσει θάνατο κι απώλεια δεν έχει ερωτευτεί ποτέ. Και όλες αυτές οι σχεσούλες που θέλουνε να είναι όλα καλά κι ωραία και είχα κάποιες εμπειρίες με τέτοιες σχέσεις και ότι δεν τσαλακώνεσαι και δεν το ένα και δεν το άλλο.... Δηλαδή όταν αποφεύγεις τόσο πολύ να πάθεις, νομίζω ότι θα μείνεις τραγικά μόνος σου σαν άνθρωπος. Είναι πολύ μόνοι τους αυτοί οι άνθρωποι. Φοβούνται να ζήσουν, φοβούνται να πεθάνουν και φοβούνται να ξαναγεννηθούν. Αλλά καταλαβαίνεις πως το εννοώ, γιατί ακόμα και αυτός ο ερωτικός θάνατος λειτουργεί πάρα πολύ περίεργα μέσα μας μερικές φορές, λειτουργεί σαν ένα κομματι που σεβόμαστε - μερικές φορές όχι πάντα - όσο και κακό να μας έχει κάνει ένας έρωτας τις περισσότερες φορές μνημονεύουμε και θυμόμαστε τα καλά . Και επίσης ίσως τελικά να ήταν αναγκαίο να βρεθεί αυτό το πρόσωπο στη ζωή μου για να πεθάνει αυτό το κομμάτι μέσα μου. Ποιό κομμάτι; Ανάλογα κάθε φορά. Η αντί να πεθάνει να γίνει κάτι άλλο, να ξαναγεννηθεί, να μεταμορφωθεί, να μεταλλαχθεί σε κάτι πιο σημαντικό για μένα και για τα επόμενα πρόσωπα. Αυτό που σίγουρα πιστεύω για τον έρωτα είναι ότι οι άνθρωποι που ερωτευόμαστε και έρχονται και μπαίνουν και βγαίνουν και φεύγουν απ’ τη ζωή μας δεν είναι τυχαίοι. Και δεν είναι τυχαία και η κάθε στιγμή που επιλέγουμε τον συγκεκριμένο άνθρωπο.
Μπορεί και να μας επιλέγουν. Εξαρτάται. Εγώ ήμουνα της επιλογής να σου πω την αλήθεια. Ζω και το αντίστροφο τώρα. Η αλήθεια είναι το ότι να με επιλέξει κάποιος δεν μου είναι τόσο εύκολο. Δεν μπορώ να σου εξηγήσω ακόμα γιατί, γιατί ζω μέσα σ’ αυτό. Νομίζω ότι είναι καθαρά εγωιστικό και επειδή είμαι και κυνηγός σαν άνθρωπος, μ’ αρέσει να κυνηγάω και να επιλέγω. Το να με επιλέγουν μπορεί να είναι και τιμή μου και να μη το ξέρω επίσης ακόμα. Είναι πολύ δύσκολα όμως τα πράγματα. Και στα λέω δύσκολα, θεωρώντας ότι έχω κάνει κάποια δουλειά με τον εαυτό μου, σ’ένα μικρό βαθμό, δύσκολα με πολλούς τρόπους. Είτε αυτοί οι τρόποι ήταν ψυχολογικού χαρακτήρα, είτε αυτοί οι τρόποι ήτανε βαθιάς σκέψης και ανάλυσης ψυχολογικών θεμάτων ή συναισθηματικών, ή θεμάτων ενεργειακών ή οτιδήποτε, δεν παύω να αντιλαμβάνομαι το πόσο αδύναμη είναι η φύση του ανθρώπου πολλές φορές. Και αυτό -ξαναέρχομαι λίγο πίσω - γιατί δεν έχουμε μια καθημερινότητα που να είναι... Για φαντάσου πως θα ήταν ο έρωτας αν η καθημερινότητά μας ήταν ένας πνευματικός δάσκαλος και όχι μια δυσοίωνη κάρτα μιας τράπεζας με ένα κωδικό αριθμό που σε βάζει ανάμεσα σε άλλα δέκα εκατομμύρια τέτοιους αριθμούς διοχετεύοντάς σου στρες, απελπισία, μοναξιά, απόγνωση, σπασμωδικές κινήσεις. Αν απ’ την καθημερινότητα μπορούσαμε να ρουφήξουμε άλλα πράγματα που να μας γέμιζαν πίστη σε κάτι.
Αυτό που λες είναι ένας φαύλος κύκλος, γιατί για μένα η πιστωτική κάρτα ξεκινάει συνήθως από τη στιγμή που έχεις το απόλυτο κενό σαν άνθρωπος που είσαι μόνος σου και που θα μπεις στο μαγαζί να τα σηκώσεις όλα για να νιώσεις καλύτερα - αυτό που λένε shopping therapy.
Είναι όμως ένα «plus» που σου προσφέρει η καθημερινότητα.
Σαφώς.
Αν με την καθημερινότητα είχαμε καρπούς, πληροφόρηση, στοιχεία, ερεθίσματα, πρότυπα που να μας κάνανε τρομερά μυαλά - με την καλή έννοια- η ευτυχία μπορεί να μην ήτανε short time effect τόσο. Οι αναπαραστάσεις της ευτυχίας, θα μπορούσαν να ήταν σε μια άλλη συχνότητα, να μην λέγαμε αυτό που λέμε, “έλα μωρέ εντάξει”. Γιατί δεν είναι δυνατόν, δεν πιστεύω ότι υπάρχει η απόλυτη ευτυχία και η απόλυτη δυστυχία.
Μια που το λες αυτό, συμφωνείς ότι η ευτυχία είναι κάτι που το έχουμε βάλει εκεί ψηλά και τρομάζουμε και να το πιάσουμε στο στόμα μας; Και ότι έχουμε πειστεί κιόλας ότι “μπα δεν πρόκειται να μου συμβεί ποτέ”...
Εγώ έχω πει κατά καιρούς ότι είμαι ευτυχισμένος, αλλά έχω πει και ότι “τώρα νιώθω τρομερή δυστυχία”
Εγώ πιστεύω ότι η ευτυχία βρίσκεται σε μικρά καθημερινά πράγματα και ότι δεν είναι κάτι που έχει τεράστια διάρκεια αλλά κάτι που μπορεί να σου συμβεί τώρα, σε λίγο, σε μισή ώρα. Είναι συναίσθημα που σε καμιά περίπτωση δεν είναι άπιαστο. Οι άνθρωποι είναι καθημερινά στη ζωή τους σε διάφορες φάσεις ευτυχισμένοι απλώς δεν το ξέρουν γιατί θεωρούν ότι η ευτυχία είναι κάτι άλλο.
Έχεις δίκιο γιατί έχουμε φορτίσει τις έννοιες. Από την άλλη δεν είμαι σίγουρος... Σίγουρα μέσα από αυτά τα πράγματα που λες θα μπορούσαμε να είμαστε ευτυχισμένοι, αλλά επειδή όλο το άλλο γύρω-γύρω είναι στραβό και εξίσου έντονο δεν ζούμε την ευτυχία. Αν υποθέσουμε ότι οδηγεί στην ευτυχία ένα μονοπάτι απ’ το οποίο περνάς κάποιες πόρτες, κάποιες πύλες, ας πούμε ότι η μια πύλη είναι της πληρότητας, η άλλη πύλη είναι της γαλήνης, η άλλη της ευφορίας, όλα αυτά για να φτάσεις στο άλλο άκρο μπορεί να σε οδηγήσουν στην ευτυχία, αλλά πόσο εύκολα μπορείς να τα περάσεις αυτά καθημερινά για να συνθέσουνε το παζλ της ευτυχίας. Εγώ, θα σου πω, ευτυχισμένος νιώθω μόνο όταν πετάω στον ύπνο μου.
Όταν κάνεις μουσική δεν νιώθεις ευτυχισμένος;
Όταν κάνω μουσική νιώθω την ευφορία της δημιουργίας, νιώθω το βάρος της δημιουργίας, την ευθύνη της δημιουργίας, τη ζωή και το τέλος της δημιουργίας. Η ευτυχία νιώθω μόνο όταν πετάω στον ύπνο μου. Όταν πετάω στον ύπνο μου δεν είμαι ένας καθημερινός άνθρωπος άρα είμαι ευτυχισμένος. Καταρχήν έχω τη δυνατότητα να πετάξω μακριά απ’ όλα, να τα δω με το μάτι ενός μικρού θεού και είμαι ευτυχισμένος γιατί δεν νιώθω τίποτα. Νιώθω μόνο ευτυχία και τίποτα άλλο από όλα αυτά που σου ’πα. Ούτε βάρος, ούτε ευθύνη, ούτε δημιουργία, ούτε πίστη, ούτε κάποιο συναίσθημα που πρέπει να νιώσω σαν αντανάκλαση μιας κατάστασης. Νομίζω ότι η ευτυχία είναι πραγματικά, πως να το πω..., να το πω το κοστούμι της ψυχής, αν μπορούμε να φανταστούμε ότι η ψυχή φοράει κάτι; Η ύλη δεν μπορεί να σε κάνει ευτυχισμένο, εμένα προσωπικά τα υλικά αγαθά που λέμε δεν μπορούν να με κάνουν ευτυχισμένο, εσύ το πιστεύεις αυτό; Να σου πω την αλήθεια εγώ το πιστεύω. Μπορεί να ένιωσα ευτυχία την ώρα που έτρωγα τη σαλάτα που μου έφτιαξες. Υλικό πράγμα δεν είναι κι αυτό; Ή ας πούμε μέσα από τη μουσική αισθάνομαι πολύ ευτυχισμένη.
Δεν μπορείς να τη βάλεις τη μουσική στα υλικά αγαθά.
Δεν μπορείς όντως... Είναι όμως κάτι χειροπιαστό, δεν είναι όνειρο. Είναι νότες, είναι cd, είναι...
Είναι αντιληπτό.
Μπράβο, είναι αντιληπτό.
Σίγουρα στα πλαίσια του αντιληπτού, μπορεί να είσαι ευτυχισμένος. Εγώ νομίζω μπορείς να είσαι χαρούμενος, να σου δώσει μια χαρά, μια ευφορία ψυχική, αλλά επειδή έχουμε πει ότι αυτή η λέξη, η ευτυχία, είναι μια φορτισμένη έννοια και την έχουμε τελικά συνδυάσει με τον Παράδεισο, έτσι δεν είναι...;
Ναι, με καταστάσεις νιρβάνα και...
Εγώ να κάνω μια άλλη ερώτηση, το θέμα μας είναι να είμαστε ευτυχισμένοι τελικά; Ή να είμαστε κάτι άλλο, ποιό είναι το ζητούμενο του καθενός, εσένα το ζητούμενό σου ποιό είναι στη ζωή σου; Δηλαδή ποιος πιστεύεις ότι είναι ο απώτερος σκοπός σου και αν ο δικός σου απώτερος σκοπός είναι διαφορετικός απ’ των άλλων ανθρώπων;
Δεν θα το έλεγα ευτυχία ακριβώς, πληρότητα θα το έλεγα. Βέβαια η πληρότητα πιστεύω ότι είναι κάτι πολύ κοντά στην ευτυχία, αυτό που αισθάνεσαι πως δεν σου λείπει κάτι, ότι είσαι καλά με τον εαυτό σου, ότι είσαι καλά με τους άλλους, υπάρχει μια αρμονία, μια ισορροπία, δεν είσαι στα άκρα, μία πάνω, μία κάτω, στο κόκκινο, ξέρεις τι λέω...Αυτό εγώ έχω στο μυαλό μου σαν μια κατάσταση στην οποία θα’θελα να’μαι και που θεωρώ ιδανική και που δεν ξέρω αν είναι πάντα εφικτό κάποιος να φτάσει αλλά νομίζω ότι όσο πιο κοντά πας προς τα εκεί τόσο καλύτερα είσαι.
Κι αυτό επιτυγχάνεται με μια λέξη που λέγεται κοντρόλ; Έχει σχέση για σένα το κοντρόλ με την ευτυχία;
Να σου πω δεν το είχα σκεφτεί ποτέ έτσι...
Δεν έχει πολύ; Δηλαδή τελικά ευτυχισμένοι δεν λέμε ότι νιώθουμε όταν μπορούμε να κοντρολάρουμε καταστάσεις που μας κάνουν δυστυχισμένους με μια έννοια;
Ναι, απλώς το κοντρόλ εγώ το συνδυάζω πάντα με το pause και το pause το θεωρώ ανασταλτικό παράγοντα, θεωρώ ότι εκείνη την ώρα σταματάς τη ροή των πραγμάτων και δεν είναι καλό. Δηλαδή τι σημαίνει κοντρόλ αν θυμώσω πάρα πολύ μαζί σου και θέλω να σε βρίσω να σταματήσω το θυμό μου; Αυτό είναι ένα είδος κοντρόλ δεν το θεωρώ υγειές όμως. Θεωρώ πιο υγειές να τσακωθούμε και μετά να τα ξαναβρούμε.
Άρα δεν έχει σχέση με τον έλεγχο των πραγμάτων.
Απ΄την άλλη δεν θα το έλεγα έλεγχο ακριβώς, δεν ξέρω πως να στο περιγράψω...
Το ότι διευθετείς, ότι έχεις το πάνω χέρι στα πράγματα.
Ξέρεις τι; Όταν είσαι καλά με τον εαυτό σου αισθάνεσαι ότι χρειάζεται να ελέγξεις κάτι; Δεν αισθάνεσαι ότι υπάρχει μία ροή και ότι ξέρεις... πρώτα εσωτερική και μετά... ακόμα κι όταν η εξωτερική δεν υπάρχει ακριβώς, εσύ βρίσκεις την ισορροπία μέσα σ’ αυτό. Σ΄έχω μπερδέψει τώρα... (γέλια)
Όχι καθόλου, καταλαβαίνω πολύ καλά τι λες...
...απλώς αυτό που σου περιγράφω δεν είναι και πολύ εφικτό γενικώς...
Ναι. Το να τα έχουμε καλά με τον εαυτό μας δεν σημαίνει ότι έχουμε και μια αυτιστική σχέση με τα πράγματα.
Όχι βέβαια, σε καμία περίπτωση.
Εγώ πάντως αν θέλεις, για να το κλείσω αυτό το κεφάλαιο της ευτυχίας, αυτό που σαν άνθρωπο με βοηθά να είμαι ισορροπημένος και με βοηθάει κατ΄επέκταση να γίνομαι δημιουργικός, όχι πάντα αλλά πολλές φορές, είναι ουσιαστικά για τις ισορροπίες μου απαραίτητη προϋπόθεση η ηρεμία και η γαλήνη και νομίζω ότι είναι δύο πράγματα που μπορούμε να τα φτάνουμε, να τα αγγίζουμε κάποιες φορές, δηλαδή η εγρήγορση και η τρέλα μόνο - δεν λέω να μην υπάρχουν καθόλου, εννοείται- αλλά να μπορώ να έχω και ένα δικό μου χωράφι που θα μπαίνω και θα βγαίνω όποτε εγώ γουστάρω και θα ξέρω ότι εκεί μπορώ να βάλω παύση στα πράγματα, να πάρω απόσταση, με μια έννοια, μια διαλογιστική ηρεμία. Να μπορώ να αδειάσω από όλα, κενό, τίποτα, και ουσιαστικά να γεμίσω με μια άλλη ενέργεια που δεν ξέρω ακριβώς τι ενέργεια είναι. Και αυτό μου δίνει την αίσθηση της επαναφόρτισης, της ευφορίας, αλλά όχι της ευτυχίας. Εγώ σου είπα, ευτυχισμένος μόνο όταν πετάω.
Και το θυμάσαι αυτό όταν ξυπνάς, το έχεις σαν αίσθηση όταν ξυπνάς;
Πάντα.
Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα ξυπνάς χαρούμενος.
Ξυπνάω και δεν καταλαβαίνω αν είμαι ακόμα στο όνειρο. Βέβαια δεν το έχω ερμηνεύσει ποτέ αυτό τι μπορεί να σημαίνει. Είναι κάτι το οποίο το ζούσα σαν παιδί, υπήρξε μια διακοπή χρόνων και τα τελευταία 7-10 χρόνια ξανασυμβαίνει και πολλές φορές συμβαίνει όταν δεν είμαι και καλά, σαν...
σαν να δραπετεύεις στον ύπνο σου...
Εντελώς. Ναι αυτό ήθελα να πω, δεν ξέρω αν είναι φυγή, μπορεί να είναι απλά μια παύση από τα προβλήματα και μια στιγμή ξεγνοιασιάς ουσιαστικά. Εσύ έχεις δει ποτέ να πετάς;
Από όσο θυμάμαι όχι, αλλά δεν τα θυμάμαι τα όνειρά μου...
Ε, δε θα το θυμόσουνα αν έβλεπες κάτι τέτοιο;
Νομίζω πως ναι...
Τι άλλο έχεις δει στα όνειρά σου που σε έκανε να αισθάνεσαι όμορφα την άλλη μέρα;
Πολλές φορές όνειρα που περιμένεις να σε τρομάξουν, σε τρομάζουν όταν τα σκέφτεσαι την επόμενη μέρα ενώ όταν τα βλέπεις δεν είναι τρομακτικά και το αντίθετο, είναι περίεργο αυτό. Πρόσφατα ας πούμε είδα ένα πολύ έντονο όνειρο. Ότι ήμουν σε ένα δωμάτιο με νέες μαυροφορεμένες γυναίκες, ήταν και το δωμάτιο σκοτεινό και είχα μια τράπουλα με κάρτες τεράστιες, πιο μεγάλες από Ταρώ γυρισμένες ανάποδα και τους τις μοίραζα και παίρνανε μια η καθεμιά τους. Όπου κάποια στιγμή που έχω μείνει με 3 κάρτες λέω «φτάνει τώρα να κρατήσω καμία και για μένα». Όταν ξύπνησα και το σκέφτηκα που φάνηκε πολύ τρομακτικό αλλά μέσα στο όνειρο ένιωθα πολύ καλά.
Το πιο όμορφο όνειρο το έχω δει δύο φορές, με διαφορετικό το γύρω-γύρω αλλά την ίδια ουσία. Ήμουν σε ένα αυτοκίνητο το οποίο έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα σε ανοιχτό δρόμο και δεν οδηγούσε κανείς, δεν ήταν κανείς στο τιμόνι...
Α, καλά... πολύ όμορφο ακούγεται
Καταπληκτικό όνειρο. Η διαφορά ήταν ότι την πρώτη φορά που το είδα καθόμουν στο πίσω κάθισμα μαζί με μια φίλη ενώ τη δεύτερη φορά ήμουν μόνη μου στο κάθισμα του συνοδηγού.
Όπου είναι σαν κανένας να μη θέλεις να οδηγεί τη ζωή σου...
Έχεις να μου πεις κάτι άλλο για τα όνειρα;
Όχι πάμε να φύγουμε από αυτό.

Πάμε στη μουσική... Δεν ξέρω τι να σε πρωτορωτήσω. Ας αρχίσουμε από κάπου... τι μουσική ακούς αυτή την εποχή;
Η αλήθεια είναι ότι δεν παρακολουθώ όπως προηγούμενες χρονιές τα τελευταία πράγματα που συμβαίνουν. Βασικά, δεν έχω φανατισμό για κάτι. Από την άλλη υπάρχουν δουλειές που μου άρεσαν, όχι φετινές ακριβώς, αλλά που δεν τρελάθηκα. Βέβαια όλο αυτό γιατί στο λέω, γιατί όταν είσαι στη φάση που φτιάχνεις ένα άλμπουμ δυστυχώς δεν έχεις πάρα πολύ χρόνο. Η μόνη μουσική που ακούω ως καινούριο υλικό είναι αν μου το πει κάποιος φίλος μου, όπως εσύ που μου είπες για το νέο άλμπουμ του Morrissey . Αλλά δεν έχω χρόνο να πω τώρα θα πάω να πάρω περιοδικά και να διαβάσω reviews Αυτό που άκουσα και μου άρεσε πάρα πολύ είναι το Live With Me των Massive Attack αλλά σπίτι μου ακούω πράγματα παλιά.
Ναι, όταν σε ρώτησα τι ακούς αυτή την εποχή δεν εννοούσα απαραίτητα νέα πράγματα, πολλές φορές περνάμε κολλήματα με κάτι παλιό ή επιστρέφουμε σε κάτι παλιό αγαπημένο.
Ακούω πολύ Bill Evans. Πρόπερσι είχα κόλλημα με τον Keith Jarret, άκουγα πολύ. Ακούω... τη συλλογή σου επίσης, άλλες φορές ακούγοντας το Freedom, άλλες φορές περνώντας το. Καμιά φορά τα πράγματα που είναι δικά μας δεν θέλουμε να τα σιχαθούμε όσο κι αν τα έχουμε αγαπήσει, ξέρεις τι εννοώ. Δηλαδή όταν τύχει να ακούς τη συλλογή και να παίζει και η τηλεόραση το video του Freedom χαίρεσαι αλλά μερικές φορές είναι overdose αυτό το πράγμα.
Ακούς και Smiths όμως...
Ακούω Smiths, ακούω παλιά πράγματα , η αλήθεια είναι ότι ξαφνικά ακούω και λίγο 80s, new wave, new rock., Smiths, Morrissey, New Order... ακούω πάντως πράγματα που τα έχω αγαπήσει. Δεν πιστεύω ότι κρύβεται κάτι πίσω από αυτό, ότι αναπολώ ή νοσταλγώ απαραίτητα, δεν νομίζω, απλά όπως και να το κάνεις αυτές τις μουσικές επειδή τις έχουμε συνδέσει με εικόνες και γεγονότα απ’ τη ζωή μας συνδεόμαστε διαφορετικά από ένα καινούριο υλικό που οι εικόνες θα φτιαχτούν στο άμεσο παρόν ή στο άμεσο μέλλον. Πάντως ακούω παλιά πράγματα δεν έχω αγοράσει κάτι καινούριο που να με τρελάνει. Μου άρεσε το νέο κομμάτι των Placebo. Σίγουρα μπορεί να υπάρχουν και αριστουργήματα... μόνο αν μπω στη διαδικασία να ψάξω, μόνο τότε βρίσκω πράγματα που μου αρέσουν, τώρα δεν έχω να σου πω ότι μου αρέσει κάτι άλλο.
Είσαι υπέρ της άποψης ότι όλες οι μουσικές έχουν γίνει, όλα τα βιβλία έχουν γραφτεί, όλες οι ταινίες έχουν κινηματογραφηθεί και ότι πλέον ζούμε μία ανακύκλωση στην τέχνη, όπου όλα μας θυμίζουν κάτι παλιότερο και δύσκολα βρίσκεις ένα έργο τέχνης που να μπορείς να πεις ότι είναι αυθεντικό και δεν μοιάζει με τίποτα άλλο. Αυτό το πιστεύεις καταρχήν και μετά το θεωρείς κακό, καλό...
Καταρχήν θα σου πω ένα πράγμα...
(Διακοπή, ξαναβάζουμε το Music For Airports του Brian Eno)
Γράφτηκε το 1978...
Και ακούγεται σαν να γράφτηκε τώρα, χθες, σήμερα, αύριο...
Ποτέ δεν είχα ούτε σαν ακροατής αυτό που έχουν κάποιοι φίλοι μου το να ακούσω, να δω, να διαβάσω κάτι κι αμέσως να φέρω στην μνήμη μου με τι μοιάζει και που έχει την αναφορά του εν πάση περιπτώσει. Δεν μ’ ενδιαφέρει καθόλου αυτό, δεν μ’ ενδιαφέρει το καινούριο, δεν μ’ ενδιαφέρει αυτό που έλεγε ο Ξενάκης ότι πρέπει να ανακαλύψω την καινούρια μουσική και που έλεγαν όλοι αυτοί εκείνης της σχολής. Αν αυτό που ακούω έχει αναφορές στα 60s, στα 70s, στους Smiths, Cure, Brian Eno, σε τσάρλεστον, σε country κλπ., αν μου αρέσει εκείνη την ώρα, αν μου δημιουργεί έναν συναισθηματικό ή ένα ενεργειακό κραδασμό δεν μ’ απασχολεί ούτε από που προέρχεται ούτε αν είναι sample, αρκεί κάτι να κινείται, να έχει μια ευαισθησία. Ευαισθησία λέγοντας εννοώ να μου μιλήσει για μια πραγματικότητα δική μου ή μη πραγματικότητα, κάπου να με πάει, να με αγγίξει πολύ απλά. Τώρα το τι γίνεται και αν είναι καλό αυτό που γίνεται... εγώ είμαι υπέρ της ανακύκλωσης των πραγμάτων.
Μα ούτως ή άλλως όλα στην ζωή μας δεν είναι ανακύκλωση; Και εμείς οι ίδιοι είμαστε ανακύκλωση.
Ναι. Βέβαια τώρα το θέμα είναι ότι πιστεύω ότι θα γεννιόντουσαν ξανά αυτούσιες πηγές τέχνης, νέες μορφές τέχνης μόνο στην περίπτωση εκείνη που εμφανιζόταν μια νέα ιδεολογία που δεν υπάρχει σήμερα. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι όλα ξεκίνησαν σαν αποτέλεσμα και αντανάκλαση ιδεολογιών, επαναστάσεων, κινημάτων, δηλαδή η τέχνη ήταν το δεξί ή το αριστερό χέρι μιας κοινωνικής επανάστασης ή απλά ενός κοινωνικού σχόλιου. Στα 70s ας πούμε υπήρχε σεξουαλική επανάσταση, και υπήρχε επίσης το rock, οι Beatles, το punk. Ο άνθρωπος νομίζω έχει λίγο απομακρυνθεί από την ιδεολογία γιατί πιθανόν να μην τον απειλεί η ιδέα ενός ορατού πολέμου όπως ήταν ο πρώτος και ο δεύτερος πόλεμος άσχετα αν υπάρχει ο πόλεμος από τη δεκαετία του 80 με το HIV που αποδεκάτισε χιλιάδες κόσμο, δηλαδή υπάρχει και μέσα από ασθένειες και ο αόρατος πόλεμος και ο φασισμός αυτός που ζούμε αλλά δεν νομίζω πλέον ότι υπάρχει μια ιδεολογία που ενώνει τους ανθρώπους έτσι ώστε να δημιουργηθούν μικρές ανάγκες που θα εκφραστούν μέσα απ΄την τέχνη όπως γινόταν παλιά. Αυτό πίστευα ότι κάποια στιγμή ήταν αναγκαίο να συμβεί σαν μια παύση για να μπορέσει και ο άλλος να δει τι του συμβαίνει, να πάρει μια απόσταση απ’ τα πράγματα, τώρα όμως επειδή νομίζω ότι αυτή η παύση έχει πλατειάσει και έχει καθυστερήσει δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό. Μάλλον καλό δεν είναι να μεγαλώνεις και να μην έχεις ιδεολογία, να μάχεσαι για κάτι. Και να πιστεύεις ότι είσαι ελεύθερος ενώ δεν είσαι, να πιστεύεις ότι είσαι ευτυχισμένος ενώ δεν είσαι, να πιστεύεις ότι δεν πολεμάς ενώ ζεις έναν πόλεμο, ξέρεις αυτά. Οπότε μόνο αν ξαφνικά συμβεί κάτι και ξαναέχουμε αυτές τις ανησυχίες είτε δραστικά, είτε σε πιο φιλοσοφικό ή θεωρητικό επίπεδο πιθανότητα και μαζί με την τεχνολογία να υπάρξει το καινούριο. Σίγουρα μετά από πολλά χρόνια - το έχει στη φύση του ο άνθρωπος αυτό - φαντάζομαι ότι θα βγουν άλλες μορφές, πηγές απ’ όπου θα απορρέει, θα ακούγεται, θα παίζεται, θα φτιάχνεται η μουσική. Μπορεί μετά από 3000 χρόνια, αν υπάρχει αυτός ο πλανήτης, η μουσική να δημιουργείται με ενέργεια μόνο, με μη ορατά πράγματα, που δεν ξέρουμε ακόμα. Οι ήχοι πλέον να είναι ακατανόητοι - γιατί βλέπεις ότι πάμε στην αφαίρεση- δεν είμαστε πια πλουραλιστές, σιχαινόμαστε το γκροτέσκο πράγμα, γενικά αυτό που παλιότερα, τον 18ο και τον 19ο ήταν η πλειοψηφία της μπουρζουαζίας και της αστικής τάξης... η μουσική ήταν ένα μέσο διασκέδασης των αστών και των πλουσίων, τώρα η μουσική βιομηχανία ξεκινάει από την αλητεία των underground τάσεων και φτάνει και στα σαλόνια. Η μουσική παλιά είχε άλλο χαρακτήρα, έμπαινε στα σαλόνια, έμπαινε μέσα στις εκκλησίες, ήταν λίγο πιο ελιτίστικο προϊόν και αγαθό. Τώρα δεν είναι πια έτσι, δεν ξέρω δηλαδή αυτή η συνεχής ανάγκη του ανθρώπου για αφαίρεση αλλά ταυτόχρονα και η μοναξιά του σε καλή συνεργασία με την επιστήμη, την τεχνολογία και την ανησυχία του, τι μπορούν να αποκαλύψουν μετά από πολλά χρόνια. Αλλά πολλά, δεν το βλέπω άμεσα. Είναι λίγο καταθλιπτική η περίοδος αυτή σε σχέση με τις τέχνες. Καταρχήν δεν υφίσταται η ζωγραφική σαν τέχνη αυτή τη στιγμή...
Βέβαια συνήθως πριν από μια άνθιση πάντα υπάρχει μια καταθλιπτική, μαύρη περίοδος, έτσι δεν γίνεται πάντα;
Standard.
Βεβαίως στις περιόδους άνθισης ανακαλύπτουμε πολλές φορές διαμάντια μέσα στην καταθλιπτική περίοδο, τα οποία ενόσω την διανύαμε δεν είχαν εκτιμηθεί, αλλά αυτό είναι πάντα εκ των υστέρων...
Είναι μέσα στη φύση του ανθρώπου, ακόμα κι αν υπάρχει μια μηρυκαστική σχέση με τα πράγματα όπου ο άνθρωπος τρώει και ξερνάει και μετά ξανατρώει απ’ αυτό που έχει ξεράσει, το έχει ανάγκη μέχρι να φτάσει στον πάτο εκεί που δεν πάει πιο κάτω και μετά να εκτιναχθεί, να γίνει ένα νόβα. Είναι πολύ περίεργο αυτό που συμβαίνει βέβαια, δεν ξέρω αν είναι στη φύση μας αλλά το θέμα είναι ότι τα τελευταία χρόνια, σε ότι αφορά τη μουσική, γιατί δεν μπορώ να πλατειάσω και να μιλήσω για άλλες τέχνες που δεν τις παρακολουθώ, έχουν πολλοί τη δυνατότητα να κάνουν μουσική πια αλλά λίγοι είναι αυτοί που κάνουν μουσική.
Μια που μου είπες αυτό, θέλεις να μου μιλήσεις για την πραγματικότητα στην ελληνική μουσική; Σε απογοητεύει, σε θλίβει, βρίσκεις καλά στοιχεία, βρίσκεις ότι κάπου υπάρχει φως και στο μέλλον κάτι καλό μπορεί να βγει; Πιστεύεις επίσης ότι αντέχεις να κάνεις μουσική στην Ελλάδα ή ότι αν μπορούσες θα έφευγες στο εξωτερικό μόνο και μόνο για τη μουσική σου;
Στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 80 δηλαδή μετά τα γεγονότα της δεκαετίας του 70 με τη χούντα κι όλα αυτά, νομίζω ότι ο Έλληνας άρχισε να χάνει την ταυτότητά του γενικά. Τώρα στο κομμάτι της μουσικής νομίζω ότι έγινε ένας αποπροσανατολισμός σε ό,τι έχει σχέση με την έννοια της συγκίνησης και της συντριβής και της χαράς ενός αποδέκτη σε σχέση με αυτό που λέγεται μουσική. Δηλαδή, τι εννοώ μ’ αυτό, σαν ξαφνικά ο Νεοέλληνας να ένιωσε ανάγκη στο χώρο της μουσικής να μην βάζει πράγματα από την καθημερινότητά του, που μπορεί να έχει ένα βάρος και ένα όχι τόσο ευχάριστο περιεχόμενο, αλλά να πασαλείβει, να καμουφλάρει και να κοροϊδεύει τον ίδιο του τον εαυτό με αστεία και ατάκες φτιάχνοντας την πιο κακάσχημη ποπ του κόσμου. Έτσι η λέξη ποπ ήρθε σαν μια πολύ εύγευστη τσίχλα στις ελληνικές δισκογραφικές στις αρχές δεκαετίας του 80 και πιο μετά, που σε κάποιους άναψε το λαμπάκι πως μ’ αυτή την τσίχλα, πέρα από τον αποπροσανατολισμό -που δεν ξέρω αν έγινε συνειδητά, μπορεί και να μην έγινε - θα ερχότανε κι ένα πολύ πιο εύκολο χρήμα. Ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία με την κακή χρήση της ποπ στην Ελλάδα, μέχρι τη δεκαετία του 90 ουσιαστικά, μέχρι τότε το ελληνικό κοινό ήταν ένα κοινό που ψαχνόταν μουσικά. Υπήρχαν εταιρίες και μπάντες που ακόμα στα τραγούδια τους και στα λόγια τους πέρα από τον έρωτα, μίλαγαν και για άλλα πράγματα, ακόμα και το έντεχνο τραγούδι και το λαϊκό είχε κάτι όμορφο. Μετά που ιδιωτικοποιήθηκαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, άνοιξαν τα κανάλια κι όλα αυτά, σαν μαϊμούδες και με επαρχιώτικη συμπεριφορά αντιγράψανε τα πιο κακόγουστα πράγματα που συνέβαιναν στην Αμερική και στην Ευρώπη με απώτερο σκοπό να γίνει μότο του Έλληνα το 2006 “Να περνάμε καλά”. Ή αυτό που έκανε ο Ρουβάς κομμάτι «Όλα Καλά.». Λέγοντας λοιπόν όλα καλά, έχουμε “όλα καλά μουσική”, “όλα καλά θέατρο”, “όλα καλά τηλεόραση”, “όλα καλά χορό”, “όλα καλά κινηματογράφο” και αποποιείται των ευθυνών του ο Έλληνας σαν άνθρωπος και σαν πολίτης γιατί το μόνο που τον ενδιαφέρει πλέον είναι να περνάει καλά. Ανοίγουν οι πίστες, οι εταιρίες στρέφονται προς το κακόγουστο ποπ κατασκεύασμα, κατεβαίνουν πολλοί αμόρφωτοι από τη Θεσσαλονίκη… Αυτό θέλω να το πω κατηγορηματικά, ότι θεωρώ ότι η Θεσσαλονίκη και η Κύπρος έκαναν πολύ μεγάλο κακό στην Αθήνα, μουσικά τουλάχιστον. Τα μισά ονόματα αυτών των ανθρώπων που απασχολούν αυτή τη στιγμή τα media και τα σαχλοέντυπα είναι απ’ τη Θεσσαλονίκη, είναι άνθρωποι που με μια πολύ συγχυσμένη κουλτούρα έκαναν τη δική τους πραγματικότητα και μετριότητα, soundtrack αυτής της πόλης. Η Θεσσαλονίκη κάποια στιγμή, θυμάμαι ως πιτσιρίκι, σε ένα πολύ μεγάλο της κομμάτι ήτανε ένα αυτόνομο κέντρο, ένας πυρήνας που γινόντουσαν πράγματα, είτε αυτά ήταν πιο εναλλακτικά είτε πιο συμβατά. Δεν έχω μπει σε διαδικασία και δεν έχω κάνει «έρευνα» να δω τι ήταν αυτό που άλλαξε στην πορεία, ποιες ήταν οι επιρροές τους από εκεί , ποια ήταν τα προσωπικά τους κίνητρα και ποια είναι τα σύνδρομα που έχουν με την γεωγραφική τους θέση, αλλά θεωρώ ότι παρέδωσαν τα όπλα πολύ πιο γρήγορα απ’ τους Αθηναίους και το κάνανε μόδα επάνω. Αν και επάνω θεωρώ ότι αυτό είναι πιο original απ’ ότι εδώ, ξέρεις τι εννοώ... Έχει κάτι το αυθεντικό. Αυτό το βλαχομπαρόκ πράγμα, το λαϊκό το έχω ζήσει στη Θεσσαλονίκη και είναι πιο αυθεντικό απ’ ότι είναι στην Αθήνα. Οι δισκογραφικές τα τελευταία χρόνια συνεργάστηκαν, ή μάλλον όχι συνεργάστηκαν…, τα κανάλια πήραν τη σκυτάλη απ’ τις δισκογραφικές και άνοιξαν δικές τους δισκογραφικές εταιρίες,. Αλλά το κάνανε τη πιο σωστή στιγμή γιατί βρήκαν τις δισκογραφικές τελείως αποδυναμωμένες. Έχοντας πια ξοδέψει αρκετά μεγάλα budget σε πράγματα τα οποία δεν μπορούσαν να απορροφηθούν, σε πράγματα τα οποία ήταν κυριολεκτικά σαν μια τσίχλα που τη μασάς κι όταν χάσει τη γεύση της την πετάς, μπήκανε μέσα, φαντάζομαι, και έτσι εκείνη την ώρα, η τηλεόραση είπε «τώρα είναι η δική μας η ώρα», που μπορούμε με το πιο δυνατό μέσο της εποχής, την εικόνα, να επανδρώσουμε δικές μας βάσεις και να φτιάξουμε την αυτοκρατορία των media στο χώρο της μουσικής, δηλαδή τη μεγαλύτερη μουσική μπίζνα, που λέγεται Fame Story, που λέγεται Dream Show, αυτές οι αθλιότητες ... Δεν είμαι καθόλου ευχαριστημένος μ’ αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με προσβάλει, με υποβιβάζει, δεν θεωρώ ότι είμαι Έλληνας αν αυτό θεωρείται ελληνική μουσική, ή αν θέλεις πιστεύω ότι είμαι πολύ περισσότερο Έλληνας απ’ αυτούς κι ας κάνω ηλεκτρονική μουσική. Γιατί νομίζω ότι αν υποθέσουμε ότι η λέξη Έλληνας εμπεριέχει κάποιες άλλες λέξεις και έννοιες μέσα μια από αυτές είναι η λέξη σεβασμός. Ο Έλληνας επίσης νομίζω ότι είναι μια λέξη απόλυτα συνυφασμένη... Έλληνας ίσον ποιητής. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ποιητές, ούτε εγώ είμαι ποιητής, αλλά έχω μια ποιητική σχέση με τη ζωή και ενώ πριν μου φαινόντουσαν τραγελαφικά όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να με ενοχλούν. Κι αρχίζουν να με ενοχλούν γιατί πιστεύω ότι υπάρχει σκοπιμότητα πλέον, από ποιους δεν ξέρω να σου πω. Εγώ απ’ την άλλη μεριά μαζί με μερικούς άλλους 4-5-10 ανθρώπους έχουμε μια άλλη ηθική με τη μουσική. Δεν κάνω συζήτηση περί Ελλάδας σαν εθνικόφρων ή σαν σωβινιστής αυτή τη στιγμή. Απλώς δεν πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, υπάρχει μουσική, υπάρχει ψυχαγωγία μέσα απ΄ τη μουσική, δεν υπάρχει αγάπη μέσα από τη μουσική, δεν υπάρχει μαγεία μέσα από τη μουσική. Είναι ένα σαχλό γαϊτανάκι, αλλά σαχλό, που κάποιοι έχουν ντοπάρει και τους διασκεδαστές και τους διασκεδαζόμενους μέχρι να πεθάνουν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι τελείως υπνωτισμένοι μέσα σ’ όλο αυτό το πράγμα. Πολύ παγιδευμένοι, είναι πολύ επικίνδυνο. Χάνεται η αξία της μουσικής.
Αισθάνεσαι ως είδος που απειλείται και ως είδος υπό εξαφάνιση;
Δύσκολη ερώτηση... Ναι, το έχω νιώσει γιατί έχω νιώσει ότι δεν μπορώ να δω την ταυτότητά μου μόνο ως μουσικός, πρέπει να τη δω και σαν άνθρωπος και απ’ τη στιγμή που απειλείται και κινδυνεύει η συνείδησή μου που η συνείδησή μου είναι κομμάτι ενός συνόλου συνειδήσεων, μπορώ να προστατευθώ και να βρω τους μηχανισμούς που θα μου ανοίξουν άλλους δρόμους να ξεφύγω απ’ αυτό, αλλά η αλήθεια είναι ότι το οξυγόνο είναι πολύ μετρημένο και ως μουσικού και ως ανθρώπου. Αισθάνομαι τρομερή προσβολή που η χώρα με αντιμετωπίζει έτσι, πρώτα σαν άνθρωπο, σαν πολίτη, με υποβιβάζει σε τέτοιο επίπεδο, δεύτερον που δεν μου δίνει τη δυνατότητα να εκφράσω στο βαθμό που μου αξίζει και που σου αξίζει τη σχέση μου με τη μουσική και που δε δίνει τη δυνατότητα σε άλλους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με αυτό που κάνεις εσύ, με αυτό που κάνω εγώ, με αυτό που κάνουν κάποιοι άλλοι άνθρωποι που έχουν συνείδηση με τη μουσική. Δεν είναι καθόλου ευχάριστο, είναι εχθρός.
Έχεις σκεφτεί, έχεις φανταστεί τον εαυτό σου, να φύγεις, να ζήσεις και να κάνεις μουσική στο εξωτερικό;
Αυτό το έχω πει και στο παρελθόν, ότι το έχω σκεφτεί, το έχω ψευτοπροσπαθήσει αλλά σ’ αυτή τη ζωή δεν έχω τη δύναμη να το κάνω. Γιατί έχω να αντιμετωπίσω και κάποια άλλα προσωπικά προβλήματα που αν δεν υπήρχαν σίγουρα θα έκανα ένα πράγμα, θα έψαχνα να βρω έξω απ’ την πατρίδα της δικής μου αντίληψης των πραγμάτων και αν δεν την έβρισκα πουθενά θα άραζα όπου ήταν λιγότερο άσχημα, που συνεπάγεται όπου ήταν πιο κοντά σε μένα. Και εκεί θα ήταν καλύτερα τα πράγματα και για τη μουσική και για τη δική μου τη μουσική και για τη δική μου τη νοημοσύνη γιατί από την άλλη θέλω να πω κάποια στιγμή πολύ πιθανό να επέστρεφα και στην Ελλάδα, ή μπορεί και όχι. Γιατί ο Έλληνας δεν είναι μια ψυχοσύνθεση ανθρώπου και πολίτη που σνομπάρω ή που υποτιμάω, αλλά σίγουρα είναι μια περίπτωση πολίτη που με θυμώνει, με εξαγριώνει η παθητικότητά του. Και αυτό γιατί ο Έλληνας δείχνει όταν θέλει και δε βαριέται να πέφτει το και πόσο ψηλά μπορεί να πετάξει και πόσο μεγάλα πράγματα μπορεί να δημιουργήσει.

Τι σε εμπνέει να γράφεις μουσική. Ποιά είναι η Μούσα σου;
Αυτό που με εμπνέει δεν είναι ένα πράγμα αλλά αυτό που είναι πίσω από αυτά τα πράγματα είναι ότι αγαπώ τη ζωή. Και είναι ότι θέλω, τελευταία το έχω αντιληφθεί αυτό, μια καλύτερη ζωή για όλους, όχι μόνο για μένα. Και αυτό το κίνητρο αυτόματα βρίσκει πηγές έμπνευσης, είναι δηλαδή σαν ένας κυνηγός θησαυρών, αυτή η ανάγκη για κάτι καλύτερο. Είναι επίσης και σαν ένας ξενητευτής. Έχει την περιπέτεια αλλά έχει και τη σκληρή δουλειά έχει ένα τίμημα δεν είναι απλά Indiana Jones που και ο κακομοίρης ο Indiana Jones έχει περάσει διάφορα (γέλια). Αυτό με εμπνέει σε μια γενικότερη έννοια. Άλλα πράγματα που με εμπνέουν είναι οι άνθρωποι, τα λόγια των ανθρώπων, με εμπνέει ένα καθαρό χαμόγελο, ένα θλιμμένο βλέμμα, η σιωπή με εμπνέει πάρα πολύ ότι κι αν σημαίνει. Όσο κι αν ακουστεί χαζό, με εμπνέει πάρα πολύ η προσευχή. Και μπορώ να σου εξομολογηθώ ότι προσεύχομαι με δύο τρόπους... Προσεύχομαι στ΄αστέρια και στο βυθό της θάλασσας. Κάτω απ’ το νερό. Πάντα όποτε βουτάω κάνω μια προσευχή. Μια ευχή ίσως.
Η ένωση του πάνω με το κάτω...
Μμμμ... Κάπως έτσι είναι. Και επίσης είναι και κομμάτια της φύσης που με εμπνέουνε στη μουσική.
Αυτό ήθελα να στο ρωτήσω. Ενώ έτσι όπως σ’ έχω νιώσει θα σε χαρακτήριζα γνήσιο παιδί της πόλης, μπορώ να σε φανταστώ να ζεις στην εξοχή αλλά κατά κύριο λόγο μπορώ να σε φανταστώ σαν κομμάτι της μεγαλούπολης. Απ’ την άλλη η μουσική σου έχει μέσα εκτός από πόλη και απίστευτα κομμάτια φύσης που ξεφυτρώνουν από εκεί που δεν το περιμένεις.
Να σου πω τελικά τι διαπιστώνω; Μοιάζει σαν έχω αποδειχτεί - θα ακουστεί λίγο βαρύγδουπα – την κατάρα του να ζω μέσα στην πόλη και να είμαι ένα κομμάτι αυτή της ζωής αλλά ποτέ δεν ξεχνώ από που προέρχομαι και δεν παύω μέσα στο δύσκολο κομμάτι αυτής της πόλης, το πολύ σκληρό, το απάνθρωπο, το τρελό, το ζωντανό επίσης, το φλασάτο δεν παύω να βρίσκω απ΄τη μια ισορροπία σ’ αυτά τα δύο πρόσωπα της πόλης αλλά αυτό που ουσιαστικά με βοηθάει και νομίζω βοηθάει όλους μας είναι αυτές οι κάποιες γαμημένες διακοπές που θα κάνουμε, θα πάμε θα πάρουμε ενέργεια, ή θα διώξουμε από πάνω μας ενέργεια που δεν χρειαζόμαστε και θα έχουμε δύναμη να γυρίσουμε πίσω ανανεωμένοι, ξεκούραστοι. Νομίζω θα ήταν πολύ αδιέξοδο να έχουμε κατασκευάσει μα μακέτα που λέγεται πόλη και να ’τανε μόνο άσχημη και κακή. Σίγουρα και αναπόφευκτα έχουμε μάθει να ζούμε και πολύ καλά μέσα σ΄αυτό το κομμάτι αλλά νομίζω ότι η αρμονία μας αρχίζει να κλονίζεται όταν μέσα σ’ αυτή την πόλη προχωρά και κοιτάς μόνο ευθεία και δεν σηκώνεις κάποια στιγμή το κεφάλι να κοιτάξεις ψηλά να δεις ότι υπάρχει από πάνω και ένα άλλο κομμάτι που λέγεται ουρανός, να σταματήσεις κάποια στιγμή βγάζοντας το σκύλο σου βόλτα σ’ ένα παρκάκι που έχει σιντριβάνι και να ακούσεις τον ήχο του νερού, το οποίο το κάνω συχνά και χαζεύω και ξεχνιέμαι, να κάνεις μια μονοήμερη με φίλους σου απλά και μόνο για να κάνετε πικ-νικ σε μια παραλία, να χαζέψεις τα φύλλα των δέντρων που πέφτουν το φθινόπωρο, να αισθάνεσαι την κάθε βροχή λυτρωτική, να εξομολογείσαι στη βροχή. Είναι ένα κομμάτι μέσα στον όλον της φύσης η πόλη, δεν είναι τίποτα άλλο, αλλά για φαντάσου σ’ αυτή την πόλη με όλα τα ωραία και τα άσχημα που έχει πόσο πιο όμορφα θα ’τανε να υπήρχε πιο έντονα το φυσικό περιβάλλον. Αν δεν απατώμαι κάποιες περιοχές το έχουν αυτό σα στοιχείο. Αλλά νομίζω ότι οι άνθρωποι αδιαφορούν γι’ αυτό το πράγμα. Δεν νομίζω ότι αυτή την ευαισθησία την έχουν όλοι οι άνθρωποι τελικά, εννοώ συνειδητά, ασυνείδητα σε όλους υπάρχει. Ο άλλος μπορεί να θεωρεί ότι διακοπές είναι να πάει να νοικιάσει κάπου ένα διαμέρισμα ή να πάει στο εξοχικό του και να βλέπει ποδόσφαιρο, αλλά στο μπαλκόνι που θα κάθεται έχει την άκρη του ματιού του ότι βλέπει και λίγο θάλασσα. Αυτό γιατί να μην μπορούσε να είναι όλο πιο καθημερινό. Οπότε με τη μουσική εγώ εφευρίσκω τρόπους συνειδητά και άλλες φορές ασυνείδητα να φτιάχνω εικόνες που η πόλη και το φυσικό της περιβάλλον συναντιούνται και μπορεί να είναι το ιδανικό μέρος για μας.
Θα μου πεις για τον καινούριο σου δίσκο;
Α, ναι γιατί έχει σχέση... Ο καινούριος δίσκος που έχει τον τίτλο στα ελληνικά Διαχρονική Ομορφιά. Ουσιαστικά δεν έχει κανένα σημείο αναφοράς, δεν έχω τίποτα να σου πω για τον καινούριο δίσκο (γέλια) Είναι ένα πράγμα το οποίο ακόμα λειτουργεί πολύ ασυνείδητα. Μπορώ να αντιληφθώ όμως το εξής, επειδή τη χρονιά που πέρασε και μέχρι και τώρα δεν έχω ξεκουραστεί καθόλου, δεν έχω κάνει διακοπές, έχω πολύ έντονη την ανάγκη της σχέσης μου με τη φύση. Έτσι λοιπόν κάποια στιγμή είμαι εδώ με μια ξαδέρφη μου και με βοηθάει να καθαρίσουμε το σπίτι, είμαι στο μπαλκόνι με μια σκούπα και ξαφνικά βλέπω να κοκκινίζει όλο το μπαλκόνι, γυρνάω και βλέπω ένα τοπίο που δεν είναι απ’ αυτά που βλέπει κανείς συχνά γενικά. Λοιπόν, τρέχω να βρω την ψηφιακή μηχανή να τραβήξω φωτογραφία, τη βρίσκω, ανοίγω να τραβήξω, είναι χαμηλή η μπαταρία, πέφτει η μπαταρία, ψάχνω να βρω το φορτιστή δεν τον βρίσκω, με τα πολλά καταφέρνω να βγάλω αυτή τη φωτογραφία. Αυτή η φωτογραφία εμένα μετά, για ένα πολύ αδικαιολόγητο λόγο ήρθε να γίνει η έμπνευση για το δίσκο. Ένα ηλιοβασίλεμα πάνω από πολυκατοικίες στο Βοτανικό. Με αρκετά σύννεφα που έχουν πάρα πολλά χρώματα αλλά πιο έντονο το πορφυρό χρώμα της δύσης. Με μια ομορφιά που ότι και να γίνει μεταξύ μας εύχομαι να μην αλλάξει ποτέ. Η ζωγραφική της φύσης, η μουσική της φύσης δεν μπορούν να αποδοθούν πιστά, ούτε με νότες ούτε σε καμβάδες, απλά μπορούν μόνο να αποτυπωθούν. Δεν μπορούν να είναι για μένα τόσο δυνατά. Έτσι λοιπόν δημιουργώ κάποια ορχηστρικά κομμάτια χαζεύοντας στο wallpaper του computer μου αυτή τη φωτογραφία, τελείως ασυνείδητα, χωρίς να σκέφτομαι τίποτα απλά κοιτώντας αυτό το τοπίο. Παράλληλα υπάρχουν και άλλα πράγματα που συμβαίνουν. Γνωρίζω εσένα, γινόμαστε φίλοι, είναι πολύ σημαντικό που σε κάνω φίλη μου γιατί δίπλα σε κάποια ραγισμένα κομμάτια εμπιστοσύνης και σε κάποια κομμάτια που λείπουν, μπαίνουν καινούρια κομμάτια που δίνουν ενέργεια σ’ όλο το παζλ. Δεν θέλω να ακουστώ δραματικός ή ευάλωτος αλλά ένα πράγμα που χαίρομαι είναι οι φιλίες μου και οι φίλοι μου. Πάντα ήθελα σε πράγματα που κάνω να τα μοιράζομαι και εκεί είμαι λίγο σαν το μικρό παιδί και όταν νιώσω ασφαλής με ένα πρόσωπο που γνωρίζω και όταν δω αυτό το πρόσωπο έχει ταλέντα ή έχει ένα χάρισμα το οποίο εγώ δεν έχω, με ενδιαφέρει να συνεργάζομαι με τους ανθρώπους αυτούς. Ζήτησα λοιπόν από σένα να μου γράψεις στίχους αν θυμάμαι καλά σου είχα δείξει τότε τη φωτογραφία, και σου είπα τον τίτλο δεν νομίζω ότι είπα κάτι παραπάνω απ’ αυτό ή ότι σου εξήγησα πολύ περισσότερα πράγματα, ήδη μεταξύ μας έχει υπάρξει η πρώτη συνεργασία με τη συλλογή σου, το A Secret Place και το Freedom που ουσιαστικά ήταν ένα κομμάτι που μιλάει για τη δύναμη αυτής της ελευθερίας της φιλίας και θεώρησα ότι είσαι η καινούρια μου συνεργάτης σ’ αυτό το δίσκο. Είσαι ένας άνθρωπος που θέλω να δουλέψω μαζί σου για όλα τα προηγούμενα και γιατί μ’ ενδιαφέρουν να μπαίνουν στις δουλειές μου άνθρωποι που είναι αληθινοί, που δεν φοβούνται να μου δείχνουν ότι φοβούνται, που δεν ντρέπονται επίσης να μου δείχνουν ότι φοβούνται και που επίσης δεν φοβούνται να μου δείχνουν ότι αγαπάνε και θέλουν να αγαπηθούν. Τελικά θέλω να πιστεύω ότι το άλμπουμ αυτό έχει έντονα αν έχει κάτι, αυτή την αγάπη της φιλίας, επίσης αυτό το κομμάτι έχει έντονα κάτι που σου είχα γράψει σε μήνυμα, το βιώνω τώρα αυτή την εποχή που δεν είμαι και πολύ στα καλά μου το ότι τους κύκλους τους κάνουμε μόνοι μας αλλά στην τελική ευθεία πάντα μπαίνουμε με άλλους μαζί. Το Timeless Beauty το έχει αυτό για μένα. Δηλαδή, δεν ξέρω θα ήθελα όταν θα παρουσιάσω αυτό το δίσκο live να κάνω διάφορα πράγματα. Μπορεί να σε φωνάξω να απαγγείλεις, πράγματα που έχεις γράψει και εγώ από πίσω να ξύνω δύο πέτρες, ξέρω γω (γέλια). Επίσης μια πολύ σημαντική συμμετοχή στο δίσκο είναι αυτή του Παύλου, ο οποίος υπήρξε ο πρώην ψυχαναλυτής μου. Έγραψε ένα πανέμορφο ερωτικό ποίημα στα γερμανικά, με τίτλο «Verzweifelt Glucklich», που σημαίνει Απελπισμένα Ευτυχισμένος. Αισθάνομαι πολύ όμορφα που έπειτα από μια τέτοια σχέση, εννοώ την ψυχοθεραπεία, μπορέσαμε να βρεθούμε μαζί και στα πλαίσια μιας καλλιτεχνικής συνάντησης.
Μπορεί το Timeless Beauty να γίνει το όνομα για ένα project και να δείξουμε οι δυο μας ή μαζί με έναν άλλον άνθρωπο τι σημαίνει για μας Timeless Beauty. Εντάξει, σίγουρα θα υπάρξει και μια συναυλία που θα παιχτούν τα κομμάτια και που ο κόσμος μπορεί να περάσει ωραία, άσχημα, δεν ξέρω, να ταξιδέψει, να χορέψει, να απογοητευτεί και να φύγει, όλα αυτά. Αλλά έχω την ανάγκη σ’ αυτή τη φάση που είμαι να ξεφύγω λίγο απ’ την εικόνα μου, γιατί πέρασα μια χρονιά που άρχισα να βαριέμαι.
Με τι ακριβώς;
Άρχισα να βαριέμαι την επανάληψη με την έννοια της προσέγγισής μου στην επόμενη δουλειά. Το Freedom ας πούμε σαν ένα track σαν ένα ορχηστρικό κομμάτι το οποίο το ακούω κι εγώ και λίγες φορές με ξενίζει με την καλή έννοια. Δεν είναι ένα κομμάτι που για τον πολύ κόσμο θα μπορούσε να το έχει γράψει ο Μιχάλης ο Δέλτα σαν σύνθεση για τους λόγους τους προφανείς έτσι, αλλά επίσης το Freedom ήταν ένα κομμάτι που με βοήθησε να καταλάβω ότι ο Μιχάλης και όχι ο Μιχάλης ο Δέλτα δεν είναι ένας άνθρωπος που εκφράζεται με ένα συγκεκριμένο μουσικό είδος ή ήθος είναι ένας άνθρωπος που έχει ανησυχίες και που δεν θέλει αν επαναλαμβάνεται , δεν θέλει να βολεύεται στην εικόνα του techno freak ή του Father of the Greek dance scene, ή οτιδήποτε. Με ενδιαφέρει να μην έχω ταμπέλες και ως προέκταση αυτού που λέω είναι ότι ειλικρινά δεν ξέρω τι θα είναι ο επόμενος δίσκος. Θα ήθελα να βγάλω ένα δίσκο χωρίς να σκεφτώ αν θα είναι dance, αν θα είναι ηλεκτρονικός, αν θα είναι ηλεκτρικός, μπορεί να είναι όλα αυτά μαζί και τίποτα απ’ όλα αυτά. Εκεί όμως δυστυχώς, λέω δυστυχώς γιατί αυτό το δίσκο σίγουρα δεν θα τον κάνω όπως κάνω κάποιους από τους υπόλοιπους, πάντα έχω στο μυαλό μου όπως όλοι μας το αν θα πάει καλά αυτή η δουλειά. Στη φάση που είμαι τώρα δεν με ενδιαφέρει αν θα πάει καλά αυτή η δουλειά, μ’ ενδιαφέρει αν θα πάω καλά εγώ. Τότε θα μου πεις πως θα ζήσεις; Ευτυχώς μπορώ να κάνω πράγματα για να ζήσω, μου έχει ανοίξει απίστευτες πόρτες η δουλειά μου, αλλά πραγματικά θέλω να κάνω και πράγματα μουσικά που εμένα θα με κάνουνε, πως να το πω..., καινούριο. Θα βγάλω στην επιφάνεια πτυχές του εαυτού μου που δεν τις έχω μελετήσει τόσο πολύ, δεν τις έχω βαρεθεί, δεν τις έχω εντρυφήσει, που μπορεί να με ξαφνιάσουν και μένα τον ίδιο. Θα ήθελα να ξαφνιαστώ απ’ τον εαυτό μου. Δεν στο λέω με έπαρση, δεν λέω δηλαδή ατάκες του στυλ , "θα πάθετε όταν θα ακούσετε τον καινούριο δίσκο και τέτοιος δίσκος δεν έχει ξαναγίνει" όπως λένε μερικοί-μερικοί στο χώρο (γέλια) αυτά δεν τα λέω εγώ, ξέρεις...
Αυτό είναι το Timeless Beauty νομίζω είναι η διαχρονική ομορφιά μιας ευρύτερης προσέγγισης που σου δίνει το συναίσθημα της ελευθερίας μέσα σε μια φιλία απ’ τη μια μεριά κάτω από ένα τέτοιο ουρανό και η δύναμη που παίρνεις μέσα απ΄αυτά τα συναισθήματα. Η δύναμη για να ζήσεις, με κάθε έννοια.
Είναι βαρύ το φορτίο των Στέρεο Νόβα; Έχουν περάσει τόσα χρόνια μετά τη διάλυση και ο κόσμος εξακολουθεί να ακούει Στέρεο Νόβα φανατικά, οι περισσότεροι απ’ όσους σας ακούγανε ακούνε τώρα και Κωνσταντίνο Βήτα και Μιχάλη Δέλτα και πρόσφατα μετά το δικό σου Dj SET στο Lifo είχαμε μηνύματα στα κινητά, κλάματα στα τηλέφωνα, να έχει συγκινηθεί όλος ο κόσμος - ακόμα και αυτοί που δεν ήξεραν ποιοι είναι οι ΣΝ. Να πλανάται στον αέρα η ερώτηση αν υπάρχει η περίπτωση της επανασύνδεσης. Όλο αυτό σου δημιουργεί άγχος και ευθύνη σε σχέση με την σόλο πορεία σου;
Για ένα πράγμα που χαίρομαι πάρα πολύ και είναι το μόνο που χαίρομαι, είναι ότι η όλη ιστορία με το συγκρότημα των Στέρεο Νόβα που σημαίνει με τη σχέση που είχα με τον Κωνσταντίνο Βήτα, τον Αντώνη, το Γιάννη, τον Πάνο, τη Χριστίνα, τη Δέσποινα και μια ομάδα πίσω από αυτούς τους ανθρώπους αλλά ουσιαστικά με εμάς τους τρεις, είναι ότι δεν μπορώ να το δω ούτε σαν ευθύνη, ούτε ότι αναγκάζομαι να κάνω ισάξια πράγματα, τίποτα. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, το λέω και το πιστεύω και ευχαριστώ το σύμπαν που είτε τυχαία είτε γραμμένα προκάλεσε αυτή τη συνάντηση γιατί είναι από εκείνες τις συναντήσεις που μ’ έμαθαν να αγαπάω. Ήτανε μια συνάντηση αγάπης. Και ήτανε μια ευλογημένη συνάντηση. Επίσης αυτό που συνέβη τα Χριστούγεννα λίγο πριν τελειώσει το 2005, ήταν ότι συνέβη μια νέα συνάντηση αγάπης με εκείνο το κομμάτι χωρίς όμως να υπάρχει η καλλιτεχνική εικόνα του όλου πράγματος. Υπήρχε μόνο το ανθρώπινο στοιχείο, το κομμάτι της φιλίας και όταν μέσα από τρομερές ταλαιπωρίες και φουρτούνες και περιπέτειες, δύο πολύ δυνατοί πολεμιστές ξαναβρίσκονται, τότε μόνο γλέντι μπορεί να γίνει. Μεγάλο γλέντι, με αγκαλιές και κλάματα και τρανταχτά γέλια. Κι αυτούς που πραγματικά σ’ έχουν αγαπήσει να χαίρονται και να χειροκροτούν γι’ αυτό που συμβαίνει. Από το 1992 μέχρι το Δεκέμβριο του 2005, υπήρξε ένα πολύ μεγάλο διάστημα στη ζωή μου, πάρα πολύ μεγάλο κεφάλαιο για μένα, έμαθα πάρα πολλά πράγματα με δύσκολο τρόπο, αλλά είμαι ευγνώμων σε όλα γιατί έκλεισε αυτός ο κύκλος πια για μένα, ξεκινώντας από την αφετηρία που σου είπα ότι ήτανε η συνάντηση αυτών των ανθρώπων , αυτής της αγάπης, έφτασε να κύκλος να κλείσει πάλι με το ίδιο συναίσθημα πάρα πολύ έντονο, σχεδόν σαν να μην προηγήθηκε τίποτα, σαν να μην διανύθηκε αυτή η απόσταση. Κι αυτό σου δίνει τρομερό κουράγιο και δύναμη. Αυτό σου διαλύει όλη τη μοναξιά που μπορεί να ένιωσες όλα αυτά τα χρόνια. Όλη την απελπισία που μπορεί να ένοιωσες όλα αυτά τα χρόνια, για διάφορα πράγματα, όχι μόνο σε σχέση μ’ αυτό το κομμάτι. Είναι απλά σαν να ‘ρχεται και να σε χτυπάει στην πλάτη και να σου λέει «Εϊ, δεν είσαι μόνος σου. Εγώ είμαι εδώ και εσύ είσαι εδώ απλά έχεις λόγους να μην είσαι τώρα ακριβώς εδώ και ούτε εγώ θέλω να σε φορτίζω με τα δικά μου και να σου υπενθυμίζω, απλά δεν είσαι έτοιμος για να με συναντήσεις ακόμα ». Και αυτή η συνεύρεση είναι η πιο σημαντική των τελευταίων χρόνων από τότε για μένα ,γιατί ήταν πραγματικά τα μοναδικά ευτυχισμένα μου Χριστούγεννα, σε σχέση με άλλα που απλά μπορεί να περνούσα καλά ή άλλα που μπορεί να περνούσα χάλια. Ήτανε γιορτή, ήτανε γέννηση, ήταν ένα μεγάλο δώρο που έκανα στον εαυτό μου.
Και φυσικά αυτή η ιστορία δεν έπεται σε καμία περίπτωση... (γέλια) λυπάμαι που θα απογοητεύσω εσένα και τους όμοιούς σου ότι και καλά οι Στέρεο Νόβα βρεθήκανε για να ανανεώσουνε τη δισκογραφική τους ... (γέλια)
Ναι ρε παιδί μου αλλά καμιά μέρα εκεί που κάθεστε και πίνετε καφέ μπορεί να σας έρθει καμιά αναλαμπή... (γέλια)
Να είσαι σίγουρη ότι αυτό δεν αποκλείεται ότι μπορεί να συμβεί...
σαφώς... κάπως έτσι συμβαίνουν τα καλύτερα
Απλώς δεν ξέρω αν οι δύο ή οι τρεις ή οι τέσσερεις, δεν ξέρω πόσοι θα ‘ναι, Στέρεο Νόβα, που θα αποφάσιζαν να κάνουν κάτι θα ενοχλούσαν αυτές τις δύο λέξεις από εκεί που είναι. Στέρεο Νόβα είναι Στέρεο Νόβα, τελείωσε. Don’t touch it. Μπορεί να είναι κάτι άλλο. Αλλά Στέρεο Νόβα τελείωσε. Αυτό το αστέρι νομίζω ότι έκανε την τροχιά του για 5 χρόνια ουσιαστικά σαν Στέρεο Νόβα, μου δίνει μεγάλη χαρά που μας αγάπησαν άνθρωποι και επίσης πιο μεγάλη χαρά που μας πίστεψαν άνθρωποι και που μας αγαπούν ακόμα. Λεφτά απ’ τους Στέρεο Νόβα δεν έχουμε βγάλει, ειλικρινά. Λεφτά άρχισα να βγάζω απ’ τις δικές μου δουλειές μετά και φαντάζομαι και τα υπόλοιπα παιδιά κάπως έτσι. Δεν βγάλαμε λεφτά απ’ τους Στέρεο Νόβα, για διάφορους λόγους, για τεχνικά προβλήματα που προέκυψαν στην πορεία και δεν μας ενδιέφερε εκείνη την εποχή. Θα μου πεις τώρα σ’ ενδιαφέρει; Αν πω ότι δεν μ’ ενδιαφέρει θα πω ψέματα. Απλά τώρα μάλλον δεν έχω αυτή την οργή που είχα τότε, είμαι σε κάποια πράγματα πιο χαλαρός πιο ήρεμος και ξέρω ότι υπάρχουν κι άλλοί τρόποι να βγάλεις λεφτά. Ξέρω να χειρίζομαι τη φωτιά που έχω στα χέρια μου. Τότε απλά έκαιγα. Τώρα όχι τόσο, αλλιώς... Ήταν και άλλη εποχή δεν θυμάσαι πως ήτανε; Δεν ήταν άλλες εποχές;
Ήτανε απλώς καμιά φορά όταν το λέω αυτό αισθάνομαι λίγο περίεργα. Αισθάνομαι όπως οι προηγούμενες γενιές από μας που λένε καμιά φορά για τα 60s για παράδειγμα που εμείς δεν τα έχουμε ζήσει ότι αυτή η εποχή δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Δεν ξέρω αν τα σημερινά παιδιά θα το λένε αυτό αύριο για την εποχή τους αλλά ξέρεις ο καθένας τα βιώματά του τα έχει σαν φυλαχτό, σαν κάτι που είναι ιερό και που κανείς άλλος εκτός από τους συνομήλικούς του δεν το έχει ζήσει.
Να σου κάνω μια ερώτηση; Τι ήταν αυτό που ένιωσες όταν έμαθες ότι οι Στέρεο Νόβα διαλυθήκαν; ήταν η απώλεια ενός φίλου, ενός προστάτη, ενός ίδιου ανθρώπου, όμοιού σου, ήταν απώλεια ενός κομματιού του εαυτού σου; Σε έκανε να αισθανθείς πάλι μόνη σου;
Ήταν όλα αυτά μαζί και κάτι ακόμα. Η θλίψη για την απώλεια του μοναδικού ελληνικού συγκροτήματος με ελληνικό στίχο που μου άρεσε και που άκουγα και που με εξέφραζε. Και ναι ήταν η απώλεια ενός φίλου γιατί τα συγκροτήματα που ακούς και σου αρέσουν πολύ και ταυτίζεσαι με τους στίχους και τα νιώθεις πολύ δικά σου… κάπου είσαι fan αλλά ταυτόχρονα είναι και οι φίλοι σου. Όταν έχεις κάτι που είναι καλό δεν θες να πιστέψεις ότι κάποτε αυτό θα κορεστεί και θα φτάσει στο τέλος, γιατί έχω ακούσει να λένε για πολλά συγκροτήματα και για τους Στέρεο Νόβα όπως και για τους Smiths, «ευτυχώς διαλύθηκαν όσο ήταν ακόμα στο peak τους». Όταν όμως το ζεις αυτό και σ’ αρέσει κάτι μια τέτοια διάλυση μοιάζει με θάνατο ενός πολύ αγαπημένου προσώπου...

Mp3 σε λίγο κινδυνεύουμε να μην υπάρχουν cd και όλα να είναι μέσα στο διαδύκτιο. Κυρίως η νεότερη γενιά από μας κατεβάζουν τα πάντα από το internet, τους κακοφαίνεται όταν είναι να αγοράσουν μουσική «μοιράζονται» τα πάντα. Σου αρέσει αυτό, το θεωρείς απειλή... και πως βλέπεις ότι θα εξελιχθεί στο μέλλον μέσα από αυτό η δουλειά μας.
Αρχικά δεν μου αρέσει αυτό που συμβαίνει αλλά αυτό που συμβαίνει είναι απλά ένα μικρό κομμάτι ενός πιο μεγάλου ας το πούμε ψηφιδωτού το οποίο έχει να κάνει με το αν π.χ. τα νέα παιδιά σήμερα δεν ενδιαφέρονται να πάνε να αγοράσουνε γιατί τους παρέχεται δωρεάν ένα μουσικό έργο είναι αυτό αποτέλεσμα πάρα πολλών πραγμάτων που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για να καταλήξει να συμβαίνει αυτό. Εξαιρώντας το κομμάτι της τεχνολογίας που έχεις φτάσει να προσφέρει όλες αυτές τις δυνατότητες, την πειρατεία δηλαδή, γιατί πειρατεία δεν είναι κι αυτό; Πειρατεία δεν είναι μόνοι οι μαύροι που πουλάνε cd στα Εξάρχεια. Είναι ότι ο κόσμος, τα νέα παιδιά, μεγαλώνουν νομίζω χωρίς αν μαθαίνουν να αγαπούν τη μουσική και σ’ αυτό ευθύνονται πάρα πολλά πράγματα από το κομμάτι το οποίο λέγεται παιδεία οι γνώσεις που παίρνει όσον αφορά η μουσική που από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι ότι αυτές οι γνώσεις ήταν τόσο στείρες και τόσο νομίζω ότι σχεδόν μας ευνούχιζαν, ουσιαστικά ήταν άχρωμες διδαχές και στερεότυπα πολύ βαρετά στο βαθμό του βαρετού ναι μεν που εμπεριείχαν τις γνώσεις για θεωρικά ή πρακτικά πράγματα αλλά κανένας δεν θυμάμαι να μου μίλησε για το τι είναι η μουσική για τον άνθρωπο τι μπορεί να είναι η μουσική ένα άνθρωπο και πόσο μπορεί να τον βοηθήσει στη ζωή του δηλαδή να δώσουν ένα πρόσωπο στη μουσική που εσύ ασυνείδητα αρχικά αλλά και συνειδητά καθώς μεγαλώνεις να αγαπάς και να σέβεσαι τη μουσική, να είναι κομμάτι της ζωής σου η μουσική και όχι ντο ρε μι και να γράφεις παρτιτούρες, αυτό δε λέει τίποτα. Οπότε όταν πια δεν ξέρω καν τι χώρο πιάνει το μάθημα της μουσικής στα σχολεία όταν η τηλεόραση προβάλει τη μουσική σαν ένα γαργαλιστικό και διασκεδαστικό μέσο για να περάσεις καλά πως μετά εσύ θα έχεις συνείδηση να πεις ξέρεις κάτι, μήπως αυτό που κάνω δεν είναι σωστό γιατί προσβάλω, αρχικά την ίδια τη μουσική, μετά προσβάλω τους ανθρώπους που έχουν κουραστεί έχουν αφιερώσει χρόνο, είναι σαν κλέβω απ’ το συρτάρι τους χρήματα οπότε λοιπόν δεν μπορώ να κατηγορήσω τα νέα παιδιά που κάνουν αυτό το πράγμα αλλά θα αποδώσω τις ευθύνες στις δισκογραφικές εταιρίες επίσης που έχουνε δώσει ένα λάθος πρόσωπο στο τι είναι μουσική. Βέβαια θα μου πεις ότι ακόμα κι αν συνέβαινε αυτό που λέω, δηλαδή αν είχαμε μια πολλή ουσιαστική μουσική παιδία πάλι λόγω της τεχνολογίας θα συνέβαινε αυτό, θα ήταν όμως νομίζω σε πολύ μικρότερο βαθμό. Ένα άλλο κομματάκι του ψηφιδωτού είναι τα πανάκριβα cd.
Τον τελευταίο καιρό έχω πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που μου λένε ότι δεν έχουν λεφτά να αγοράσουν cd και είναι πολύ χαρούμενοι που μπορούν να βρίσκουν τη μουσική μέσω internet και εκεί πλέον δεν ξέρω τι να πω...
Ναι, εκεί δεν μπορείς να πεις τίποτα.
...ή ότι βγαίνουν πολλά πράγματα που τους αρέσουν και δεν μπορούν να τα αγοράσουν όλα... Ναι αλλά αν ο μουσικός δεν μπορεί πλέον να ζήσει από αυτό...
Ο μουσικός θα ζήσει από αυτό, ξέρεις γιατί; Γιατί θα συγχωνευτούν κάποια στιγμή όλες οι πολυεθνικές και θα γίνουνε μία άντε δύο στα επόμενα 5-10 χρόνια και από εκεί και πέρα ο κάθε καλλιτέχνης θα έχεις ένα δικό του label στο internet , επειδή οι καλλιτέχνες είναι πιο διορατικοί και ευρηματικοί από την πλειοψηφία των ανθρώπων που ασχολούνται με τη δισκογραφία γιατί εντάξει δεν είναι όλοι οι άνθρωποι της δισκογραφίας σκάρτοι, υπάρχουν και άνθρωποι που αγαπάνε αυτό που κάνουν και το κάνουν και καλά αλλά ο καλλιτέχνης θα βρει τρόπους να προστατεύσει το έργο του και να βγάλει χρήματα μέσω internet και φυσικά αυτή θα είναι η καταστροφή των δισκογραφικών εννοείται, των περισσοτέρων τουλάχιστον, αλλά να σου πω και κάτι βρε Μαρία, νομίζω ότι ό,τι δίνεις παίρνεις, παλιότερα θυμάσαι ότι σε συζητήσεις που κάναμε με παρέες είχαμε προβλέψει αυτά που γίνονται τώρα πριν από πάρα πολλά χρόνια με φίλους μου γιατί βλέπαμε ότι και οι εταιρίες κάνανε focus μόνο στο χρήμα και επειδή ξοδευτήκανε πάρα πολλά χρήματα και οι κατευθύνσεις ήταν πάρα πολύ κακές και λανθασμένες λογικό είναι κάποια στιγμή αυτό το πράγμα να γίνει ένας τεράστιος εμετός, να ξεράσει αυτή η ιστορία τον ίδιο της τον εαυτό. Και νομίζω ότι αυτό που ζούμε είναι για μένα καθαρά η παρακμή της μουσικής βιομηχανίας standard, το τέλος των δισκογραφικών αλλά δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει και θα γίνει κάτι άλλο και το μόνο που πιστεύω ότι μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση και να αλλάξει κάτι είναι τα μικρά ανεξάρτητα labels, αλλά όχι βιοποριστικά δεν θα επιβιώσουν κι αυτά, απλά για να μην πάψουν να υπάρχουν στη μουσική τάσεις, ιδέες, εμπνευσμένα πράγματα , αξιόλογα πράγματα. Αλλιώς οι πολυεθνικές θα ασχολούνται πια μόνο με σκατά και σκουπίδια για να πουλάνε στην πιο εξευτελιστική τους μορφή πλέον, όπως γίνεται στην Ελλάδα, στο 85-90% αυτό είναι στην Ελλάδα. Δεν μ’ αρέσει αλλά το θεωρώ αναπόφευκτο και νομίζω ότι η ρίζα του κακού δεν είναι μόνο η τεχνολογία , είναι και τεχνολογία και οι δισκογραφικές και η παιδεία και η οικονομία και η ανεργία είναι όλα αυτά μια εικόνα ας πούμε που συνθέτει την εικόνα της παρακμής της μουσικής βιομηχανίας και της μουσικής της ίδιας βασικά, φτάνει να γίνεται κι έτσι δηλαδή. Αυτό που λένε τα παιδιά ότι δεν έχουνε λεφτά είναι δικαιολογία σε ένα βαθμό. Γιατί τα παιδιά έχουνε λεφτά να πάρουνε ναρκωτικά, κρατάνε δηλαδή 20 και 25 ευρώ το Σάββατο να πάρουν ένα ecstasy ή ένα trip αλλά δεν τα δίνουν αυτά τα λεφτά για τη μουσική γιατί αυτά τα δυστυχισμένα παιδιά , για μένα, όταν πάνε στο club ή όταν πάνε στη συναυλία και φτιάχνονται ουσιαστικά δεν τους ενδιαφέρει η ίδια η μουσική, είναι η εγωκεντρική στάση αυτή απέναντι στη μουσική. Το να μαζεύεις λεφτά για να πας να χαπακωθείς για να ακούσεις μουσική είναι το ίδιο εγωκεντρικό με το να λες ναι εγώ δεν έχω λεφτά κατεβάζω το lp του Μιχάλη του Δέλτα αλλά έχω λεφτά να πάρω ναρκωτικά αν ο Δέλτα παίζει κάπου dj, εκεί δεν καταλαβαίνω γιατί υπάρχουν χρήματα.
Πιστεύω ότι ζούμε σε μια εποχή όπου ο καταναλωτισμός κυριαρχεί, θέλουμε όλο και πιο πολύ να τα έχουμε όλα. Εμείς παλιά όταν δεν είχαμε λεφτά μαζεύαμε επί ένα μήνα για να πάρουμε 2 βινίλια τώρα τα νέα παιδιά δεν αρκούνται στο να πάρουν 2 cd το μήνα θέλουν να έχουν 20 να ακούνε. Πολύ λογικό είναι.
Επίσης δεν ξέρω αν θυμάσαι και τότε υπήρχε μια μορφή ανταλλαγής στη μουσική. Μου δάνειζες το δικό σου βινίλιο...
Σου έγραφα κασέτα...
Μου έγραφες κασέτα, ε, απλώς δεν είχαμε τόσες πολλές απαιτήσεις να τα έχουμε όλα και να τα ακούμε όλα.
Μαρία, να σου πω κάτι το οποίο για μένα είναι απόλυτα αληθινό. Δεν ακούνε μουσική αυτοί οι άνθρωποι σήμερα. Δεν την αγαπάνε τη μουσική. Γιατί εγώ θυμάμαι ότι όταν άκουγα ένα δίσκο της 4AD που μάζευα λεφτά απ’ το χαρτζιλίκι, τσίμα-τσίμα μαζί με ένα πακέτο τσιγάρα τότε, για να καταλάβω να ακούσω το δίσκο πέρναγε πάρα πολύ καιρός για να ξαναπάρω ένα επόμενο άλμπουμ και να το εμπεδώσω, να ταξιδέψω μαζί του, να ταυτιστώ, να αντιδράσω στο άκουσμά του. Τώρα είναι σαν φωτοτυπικό μηχάνημα που βάζεις μέσα ένα θέμα και του λες βγάλ’ το επί 1500 φορές. Ξέρεις , αυτά τα παιδιά τρέφουν μια οξύμωρη αγάπη για τη μουσική, μοιάζει να τους συνοδεύει όταν σερφάρουν στο internet, είναι στην κυριολεξία κάτι συνοδευτικό, ενώ για μένα η μουσική έχει μεγαλείο.
Είναι μια επιφανειακή σχέση.
Πάρα πολύ επιφανειακή η σχέση τους με τη μουσική. Ενώ η μουσική είναι το νερό που πρέπει να πιεις για να ζήσεις. Αυτό είναι η μουσική και αυτό είναι η τέχνη γενικά είναι όπως είναι ο αέρας.
Νομίζω ότι η μουσική είναι μια πιο πολυδιάστατη... εμπειρία θα το έλεγα, έχει πιο πολλά επίπεδα από άλλες μορφές τέχνης, δεν ξέρω... εγώ έτσι το εκλαμβάνω.
Έτσι είναι. Είναι ο ήχος. Γιατί ο ήχος είτε ασυνείδητα είτε συνειδητά ξυπνάει μυρωδιές, μνήμες, εικόνες και επειδή ο ήχος δεν είναι ορατός, δεν έχει από μόνος του κάποια εικόνα, σε πιάνει πιο ύπουλα. Έχει μια τέχνη που μπορεί να σε ξαφνιάσει, σε πιάνει στα πράσα δηλαδή. Και είναι ένα είδος τέχνης που συναντάμε πιο πολύ στην καθημερινότητά έτσι; Δηλαδή η ζωγραφική, το θέατρο κι όλα αυτά θα πρέπει να πας στο σινεμά, στο θέατρο ... έχει μια άλλη διαδικασία, προετοιμασία για να πας συνειδητά να δεις ένα έργο τέχνης, να διαβάσεις ένα βιβλίο. Ενώ η μουσική και εκεί που κάθεσαι και δεν το περιμένεις περνάς από κάπου στο δρόμο και ακούς κάτι, έρχεσαι στο σπίτι και παίζει σιγά το ραδιόφωνο... μιλάω για αυτούς που δεν είναι μυημένοι στη μουσική να ψάχνονται είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της καθημερινότητας σε σχέση με άλλες μορφές τέχνης κι αυτό την κάνει πιο δυνατή και πιο επικίνδυνη ταυτόχρονα.

Είχες πει κάποια στιγμή ότι η μουσική σου δεν είναι αυτό που είσαι αλλά αυτό που θα ήθελες να είσαι.
Ναι, γιατί μέσα στη μουσική μου δεν υπάρχουν οι ενοχές μου και επειδή συνειδητοποιώ αυτές τις μέρες ειδικά ότι σαν άνθρωπος έχω ενοχές και ζω μ’ αυτές. Μ’ ένα τρόπο που δεν μπορώ να το εξηγήσω αυτό δεν περνάει μέσα στη μουσική, γιατί μοιάζει, ότι χρησιμοποιώ τη μουσική ασυνείδητα για να θεραπεύσω πολλά κομμάτια. Ένα απ΄αυτά είναι και το κομμάτι των ενοχών. Ο Μουσικός και ο οποιοσδήποτε καλλιτέχνης , όταν δημιουργεί πολλές φορές δημιουργεί μέσα από patterns και πράγματα που ήδη ξέρει ,άλλες φορές χωρίς να το θέλει, δημιουργεί μέσα από μία κατάσταση η οποία δεν έχει να κάνει ακριβώς με τον ίδιο τον καλλιτέχνη, είναι σαν να γίνεται ο διάμεσος με πάρα πολλά πράγματα που άλλες φορές μπορεί να μην αφορούν τον ίδιον, κάποιες φορές αυτά μάλλον δεν είναι ορατά, είναι ίσως κάποια άλλα επίπεδα συνείδησης, αν θέλεις, είναι ίσως κάποια άλλα επίπεδα πνευματικότητας, ανώτερων και κατωτέρων συναισθημάτων. Μπορεί να είναι όλα. Και έτσι αυτό πολλές φορές έχει σαν αποτέλεσμα, αυτό που βγαίνει να μην αντιπροσωπεύει σε καμία περίπτωση 100% αυτό τον άνθρωπο, είναι πώς να σου πω... Εγώ το έχω νιώσει αυτό. Είναι σαν να γίνομαι το μέσο για πολλούς άλλους όχι μόνο για μένα. Δηλαδή η μουσική μου είναι πολλοί άλλοι και εγώ, δεν είναι μόνο εγώ. Οπότε θα είναι τρομερό λάθος δικό σου, για παράδειγμα, ακούγοντας με, ακούγοντας τη μουσική μου να πιστέψεις ότι με ξέρεις. Σαφώς γνωρίζεις κάποια πράγματα για μένα, αλλά συγχρόνως γνωρίζεις και κάποια πράγματα για άλλους και για άλλες καταστάσεις. Μπορεί ένας μουσικός να είναι σε προσωπικό επίπεδο, φρικτός χαρακτήρας, φασίστας, φαλλοκράτης, αλλά αυτός ο άνθρωπος έχει αυτή την ευλογία και την κατάρα να συμβαίνει μέσα του κάποια στιγμή το εξής, ενώ υπάρχει όλο αυτό το σκηνικό το οποίο περιγράφουμε και το οποίο δεν είναι καθόλου ευχάριστο αρχικά για τον ίδιο και κατ’ επέκταση για τους γύρω του, να μπορεί να μπαίνει μέσα σ’ ένα προσωπικό ιερό, λέγοντας ιερό με την έννοια του ναού και εκεί πραγματικά να κλαίει για τις αμαρτίες του και να εξιλεώνεται μέσα απ’ αυτό που κάνει. Το αν θα φτάσει ποτέ τον καλύτερο εαυτό του, αυτός που κάνει μουσική, αυτός που γράφει σ’ ένα περιοδικό, αυτός που ψαρεύει στη θάλασσα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Αλλά σε καμιά περίπτωση το έργο ενός καλλιτέχνη δεν είναι το πιστοποιητικό της ηθικής του καλλιτέχνη ή η απόδειξη μιας προσωπικότητας η οποία ας πούμε έχει φτάσει στην τελειότητα. Ίσα-ίσα το αντίθετο ισχύει. Ο Jean Genet ας πούμε είχε ζήσει πολύ αμφιλεγόμενες και κραυγαλέες καταστάσεις σε σχέση με το έργο. Εντάξει και το έργο του ήταν αιχμηρό και έντονο και μ’ αυτή την έννοια, σου είπα, ο μουσικός είναι ένας καταραμένος ευλογημένος. Αυτούς τους δύο χαρακτήρες μοιάζει να έχει ο καθένας ο οποίος εμπλέκεται με κάποια μορφή τέχνης και παλεύει για αν φτάσει κάπου, γιατί υπάρχουν κι άλλοι - τώρα αυτούς ούτε καλλιτέχνες τους λέω, ούτε μουσικούς , ούτε τίποτα, που το κάνουν μόνο για να βγάλουν λεφτά.
Για μένα ως ακροάτρια η μουσική είναι εκτός από μέσο διασκέδασης είναι απαραίτητα ως καταφύγιο και πολλές φορές και ως δίχτυ ασφαλείας. Για σένα από τη μεριά που παράγεις μουσική...
Δεν παράγω μόνο, ακούω κιόλας...
Ωραία, τότε πες μου σαν ακροατής αλλά κυρίως σαν δημιουργός τι είναι η μουσική για σένα. Είναι μέσο έκφρασης ή είναι και κρυψώνα. Ώρες-ώρες αισθάνομαι στη ζωή μου αν δεν υπήρχε μουσική μπορεί και να είχα τρελαθεί, παρόλο που δεν παράγω μουσική.
Και στις δύο περιπτώσεις και σαν δημιουργός και σαν ακροατής είναι ένα πράγμα μόνο. Θα πω ακριβώς αυτό που είπες εσύ με άλλα λόγια. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να μην ακούει μουσική, αρχικά. Τον εαυτό μου να μη γράφει μουσική μπορώ να τον φανταστώ. Το κομμάτι του δημιουργού δεν μπορώ να το δω σαν κάτι πιο περίεργο, σπουδαίο, πιο πάνω, πιο κάτω. Δεν μπορείς να δημιουργήσεις καταρχήν αν δεν ακούς μουσική. Δεν μπορείς να είσαι δημιουργός αν δεν είσαι ένας εσωτερικός ακροατής της μουσικής.
Από τη μεριά του ακροατή αισθάνομαι ότι πολλές φορές αυτός που έχει γράψει την εκάστοτε μουσική που εμένα μου αρέσει μπορεί και να με χειριστεί. Μπορεί να με κάνει να κλάψω, να χαμογελάσω, με επηρεάζει. Εσύ απ΄τη μεριά του δημιουργού έχεις έστω και υποσυνείδητα, μια εξουσία πάνω σε μένα.
Όχι, γιατί την ίδια εξουσία έχεις και εσύ σε μένα. Όταν εγώ θα κάνω ένα live που τα πόδια μου τρέμουνε, 5 λεπτά πριν βγω στη σκηνή και τρέμουνε γιατί είναι πολύ μεγάλη έκθεση εκείνη τη στιγμή. Είναι πολύ δύσκολη θέση εκείνη τη στιγμή γι’ αυτόν που βγαίνει ζωντανά πια να σου πει αυτά που θέλει, γιατί έχεις την ευθύνη να μην τους προδώσεις ή κοροϊδέψεις όλους αυτούς τους ανθρώπους. Όχι να είσαι αυτό που αυτοί θέλουν, αλλά να τους δώσεις να καταλάβουν εσύ τι είσαι κι αν το θέλουν ή αν δεν το θέλουν δεν έχει σημασία. Οπότε για μένα είναι πάρε-δώσε αυτό και στις δύο περιπτώσεις... Μάλλον θα στο πω διαφορετικά στην περίπτωση του ακροατή είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα για τον δημιουργό. Εγώ έχω ως δυνατότητα να σε ταρακουνήσω, να δημιουργήσω μέσα σου βαθύτατους κραδασμούς συναισθηματικούς, εγκεφαλικούς, δεν ξέρω, ότι να ΄ναι. Εσύ όμως έχεις τη δύναμη να με ακυρώσεις. Έχεις τη δύναμη να μου πεις «τώρα δεν θα ξανακάνεις τίποτα».
Σοβαρολογείς;
Ναι. Έχεις τη δύναμη να με εξαφανίσεις.
Να σου πω κάτι, πες ότι έρχομαι και σου λέω «ξέρεις κάτι Μιχάλη, ο καινούριος σου δίσκος είναι σκατά!»
Θα με εξαφανίσεις εκείνη τη στιγμή...
Δεν θα ξανακάνεις μουσική επειδή στο είπα εγώ; Εγώ μπορεί να είμαι μια ηλίθια, τρελή...
Γνωρίζω κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων που έχουνε ζήσει την αποτυχία του καλλιτέχνη, δηλαδή κάποια στιγμή ενώ πηγαίνανε καλά τα πράγματα άρχισαν οι κακές κριτικές, πολύ κακές κριτικές, αδιάφορος ο κόσμος, βέβαια δεν εξετάζουμε αυτή τη στιγμή αν τα έργα τους ήταν όντως αδιάφορα ή όχι, αλλά εξετάζω αυτή τη στιγμή για την οποία μιλάμε είναι η στιγμή που έχει το κοινό τη δύναμη να κάνει πολύ βαθύτερο κακό στο δημιουργό. Το κοινό έχει και την δύναμη να κάνει και κακό, ο δημιουργός δεν την έχει αυτή τη δύναμη. Γιατί εσύ αν ακούσεις κάτι που νιώσεις ότι πάει να κάνει κακό στ’ αυτιά σου αμέσως το γυρνάς και το αλλάζεις και το πετάς. Ενώ μια ομαδική απόρριψη σ’ ένα χώρο, μια αποτυχημένη live εμφάνιση, μια συσπειρωμένη κακή κριτική από ανθρώπους που εσύ θεωρείς σημαντικούς και που σε πιστεύανε μέχρι χθες μπορεί να σε διαλύσει. Δηλαδή να κάνει να ξαναμαζέψεις τα κομμάτια σου μετά από πάρα πολύ καιρό για να ξανακάνεις κάτι. Κι όποιος λέει ότι αυτό δεν συμβαίνει λέει τρομερά ψέματα. Έχουμε τρομερή αγωνία για το αν θα αρέσει η δουλειά και όταν λέμε αν θα αρέσει αν, ξέρεις... Τουλάχιστον απ’ τη δική μου πλευρά λειτουργεί ότι είμαι σαν το παιδί. Όπως τότε που ήμουν μικρός και ζωγράφιζα ώρες και είχα την αγωνία να πάω να το δείξω στη μάνα μου, στον αδερφό μου, στη δασκάλα και να πάρω ένα μπράβο. Κι όταν δεν το εισπράττεις αυτό ο μπράβο και όχι μόνο αυτό αλλά εισπράττεις μια κακή, θολή κριτική, ε, αυτό ένα παιδί το πληγώνει πάρα πολύ. Δεν σου μιλάω για τα λεφτά. Αν θα πουλήσεις ή όχι, χέσ’ το αυτό, ούτε καν το σκέφτομαι. Σου μιλάω για το αν αντιληφθείς τελικά ότι κάνεις κάτι το οποίο δεν αφορά.
Βέβαια να σου πω κάτι, υπάρχει και η περίπτωση που αν πουλάς και ο κόσμος σε θέλει, συγνώμη κιόλας αλλά, χέστηκες για το τι θα πουν οι κριτικοί. Υπάρχουν κριτικοί που βγάζουν όλα τα κόμπλεξ τους πάνω σε ένα cd και το ξέρουμε αυτό.
Εγώ αυτή τη στιγμή δεν εξυψώνω ή δεν δίνω περισσότερη σημασία στους κριτικούς ή στο κοινό, σου λέω ότι είτε οι μεν είτε οι δε έχουν τη δύναμη να σ’ εξαφανίσουνε και πόσο μάλλον τώρα με τα media. Τη μία μέρα να είσαι το υπέρλαμπρο άστρο και την άλλη μέρα αυτό το άστρο να έχει πέσει. Αυτό όμως εγώ δεν έχω τη δύναμη να το κάνω σε σένα. Να στο πω διαφορετικά; Σε μια ζωντανή εμφάνιση έχω αισθανθεί καμιά φορά το κοινό να έχει τα χέρια κρυμμένα πίσω στη μέση του και να αισθάνομαι ότι τώρα αυτοί είναι με το ένα χέρι δεξιά να κρατάνε να μου δώσουνε ένα λουλούδι και με το άλλο χέρι βγάζουνε το όπλο, γι’ αυτό είναι πολύ ψυχοφθόρα αυτή η διαδικασία. Νομίζω θα πρέπει να είσαι πολύ ζώον ή να είσαι μέσα στα ναρκωτικά και να μην καταλαβαίνεις τι σου γίνεται για να μην μπορείς να ζήσεις αυτές τις συναισθηματικές κλιμακώσεις. Εννοείται... Σε συναυλία Στέρεο Νόβα με τρομερή αγωνία να περιμένουμε για το αν σήμερα αυτοί εδώ οι άνθρωποι θα μπορέσουν να καταλάβουνε αυτά που θα τους πούμε ή θα μας πετάξουνε ντομάτες στο τέλος. Εντάξει από ένα σημείο και μετά δεν ισχύει αλλά τουλάχιστον στην αρχή υπήρχε ένα τέτοιο συναίσθημα. Συγκινείσαι όταν βλέπεις πολύ κόσμος από κάτω, σου δίνει πολλή ενέργεια ο πολύς ο κόσμος, πάρα πολλή ενέργεια, απ’ το να είναι 15 και 100 άτομα το να είναι 800 και 1200 αλλά μέχρι το τέλος δεν ξέρεις τι θα συμβεί. Γιατί ο άλλος είναι σαν εσύ να κάνεις μια αναπαράσταση των παθών σου και αυτός να μασάει μια τσίχλα από κάτω και να κάνει τσιχλόφουσκες. Κάποιοι, κάποιοι άλλοι μπορεί να είναι σιωπηλοί και να καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που λες. Τα τελευταία χρόνια το έχω ζήσει πολύ έντονα αυτό που σου λέω, έχει αλλάξει το κοινό, έχει γίνει λίγο πιο “ό,τι να ’ναι”, έχει γίνει και λίγο ειρωνικό, δηλαδή μερικές φορές στο πρόσωπό του υπάρχει και ένα μειδίαμα “Τώρα τι να μας πεις κι εσύ;” ας πούμε. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν αισθάνομαι αδύναμος γιατί εκεί πια προβάλλει ο καθένας τις προσωπικές του αδυναμίες. Εγώ σου μιλάω για το πιο μαζικό πράγμα, όταν δεν σε θέλει είναι επικίνδυνο. Δεν θες να το ζεις αυτό, ασ’ το καλύτερα να το ζω εγώ για παράδειγμα (γέλια)
Εγώ σε τέτοιες περιπτώσεις αυτό που δεν κατάλαβα ποτέ είναι γιατί οι άνθρωποι πηγαίνουν σε πράγματα που δεν τους αρέσουν και που δεν περνάνε καλά. Το να πάω στη συναυλία του Μιχάλη Δέλτα για να πω ότι πήγα και εκεί, εμένα με συγχύζει.
Ναι αλλά αυτούς αυτό τους κάνει να δίνουνε μια εικόνα προς τα έξω ότι είναι μέσα σ’ όλα, ότι είναι trendy, τίποτα άλλο. Βέβαια θα κάνω μια παρένθεση και θα ’θελα να το κλείσουμε αυτό αν το εξαντλήσαμε, ο καλλιτέχνης οφείλει να ακούει το κοινό του και οφείλει να ανησυχήσει όταν ξαφνικά του τραβηχτεί το χαλί κάτω απ’ τα πόδια Γιατί είπαμε, από κει και πέρα το τι θα κάνει είναι δικαίωμα του κάθε καλλιτέχνη για να καταλάβει μήπως τελικά, ναι το κοινό έχει δίκιο που δεν συγκινείται ή που δεν πείθεται ή που δεν συμμετέχει ή που δεν καταλαβαίνει. Πιστεύω ότι ο τρόπος έκφρασης πρέπει να έχει ένα concept αμεσότητας με το κοινό, δεν μπορεί ο άλλος να βγει επάνω στη σκηνή και να έχει μια αυτιστική και μια πολύ προσωπική σχέση με την τέχνη, τελείως εγκεφαλική. Πρέπει ο καλλιτέχνης να βρει τον πιο σωστό τρόπο να δώσει σ’ αυτούς τους ανθρώπους, να ανοίξει το μονοπάτι για να ταυτιστούμε, δεν μπορεί να λειτουργεί τελείως εγωκεντρικά. Σ’ αυτή την περίπτωση ο καλλιτέχνης, θέλω να καταλήξω, δεν πρέπει να’χει απαιτήσεις, θα πρέπει να του είναι αρκετό ότι έχει λίγους, μη ζητάς πολλούς όταν είναι πολύ experimental αυτό που κάνεις, δεν γίνεται. Ή αν είναι πολύ experimental βρες έναν τρόπο να το παρουσιάσεις που να μην είναι και ο τρόπος ο ζωντανός τόσο experimental, εκτός αν είσαι πολύ σοβαρός μ’ αυτό που κάνεις και ξέρεις το κάνεις και σε ένα πολύ μικρό χώρο. Όταν ενδιαφέρεσαι να επικοινωνείς το έργο σου νομίζω ότι πρέπει να έχεις ναι μεν καθημερινή γλώσσα αλλά ταυτόχρονα και μια ποιητική γλώσσα και προσέγγιση αλλά ταυτόχρονα και καθημερινή ,αλλιώς δεν μπορούν όλοι να πιάσουνε αυτά που λες μπορεί να σε αποδοκιμάσουνε και να φταις και εσύ, σε πολύ μεγάλο βαθμό, εκεί θέλω να καταλήξω. Όλα αυτά στα λέω θα σου πω γιατί, όταν είχα βγάλει το Dancing With an Angel, ήταν ένας δίσκος που τον κράξανε πολλοί, δεν με ενόχλησε που τον έθαψαν, με θύμωσε η επιπολαιότητα κάποιων κριτικών που το αντιμετώπισαν ότι, μάλιστα θα πω ποιοι ήταν συγκεκριμένα, το Avopolis, γιατί κάνανε μια κριτική για το άλμπουμ ότι και καλά ο Δέλτα τώρα την είδε ας πούμε ο εκπρόσωπος του clubbing και μετά από δουλειές όπως το Halcyon Days έρχεται και βγάζει αυτό το δίσκο ο οποίος είναι μια τρομακτικά εύκολη υπόθεση. Δεν μπορούν να ξέρουν αυτοί οι κύριοι πως έχει βγει αυτός ο δίσκος και δεν χρειάζεται να το ξέρουν αυτό. Εννοείται ότι ο καλλιτέχνης δεν θα έρθει να απολογηθεί ή να δικαιολογήσει ή να εξηγήσει πως έχει γράψει ένα έργο, απλά αυτή η κακοπροαίρετη κριτική γίνεται συνήθως από ανθρώπους που συνήθως δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο. Βρίσκουν ας πούμε ένα είδος μουσικής που το γουστάρουν πολύ και το εκθειάζουν και όλα τα άλλα ψάχνουνε να βρούνε κάποιες σχισμές να μπούνε μέσα να το απομυθοποιήσουν όλο, αλλά δεν είναι έτσι.
Καμιά φορά όμως παρατηρείται και το φαινόμενο ο αρχισυντάκτης να κάνει λάθος επιλογές, αν εμένα μου δώσουν να κάνω κριτική σε έναν δίσκο heavy metal, με άλλα λόγια αν δεν πάει ο σωστός δίσκος στον σωστό άνθρωπο γίνεται μπέρδεμα. Γιατί δυστυχώς οι περισσότεροι Έλληνες μουσικοκριτικοί, κατά τη γνώμη μου, δεν έχουν την πολυπραγμοσύνη να μπορούν να ακούσουν και να κάνουν κριτική σε ένα δίσκο ethnic, pop. ροκ, κλπ.
Να μην το κάνουνε τότε.
Συμφωνώ απόλυτα.
Δεν κατάλαβα, εγώ πάω να παίξω δημοτικά και να κάνω διασκευές; Κάνω αυτό που πιστεύω ότι μπορώ να το εκφράσω και να το φτάσω σε ένα επίπεδο χωρίς να το προσβάλω. Ουσιαστικά όλοι αυτοί οι άνθρωποι προσβάλλονται οι ίδιοι γιατί οι υπόλοιποι που παρακολουθούν το έργο του τάδε χέβυ μέταλ συγκροτήματος για παράδειγμα ξέρουν ότι αυτός γράφει μαλακίες και μπούρδες αυτή τη στιγμή και ότι είναι ένας κομπλεξικός, ή ότι είναι κάποιος άσχετος ο οποίος έπεσε στα χέρια του κάτι που δεν του αρέσει. Αυτό δεν πρόκειται να πάψει να ισχύει, θα ισχύει στον αιώνα των αιώνων. Εμένα προσωπικά δεν με απασχολούν τόσο οι κριτικές όσο ο κόσμος.
Πριν περάσω σε άλλο θέμα έχεις κάτι άλλο να μου πεις σχετικά με τη μουσική;
Όχι δεν νομίζω...
Είσαι ερωτευμένος; (γέλια)
Γιατί ρωτάς;
Γιατί είναι άνοιξη, τα πουλάκια τραγουδάνε...
Ρωτάς γιατί κάτι ξέρεις... (γέλια) Το σίγουρο είναι ότι δεν μου αρέσει να λέω αν είμαι ερωτευμένος ή όχι. Εννοώ επειδή αυτό το πράγμα δημοσιεύεται δεν θέλω να ξέρει κανένας αν εγώ είμαι ερωτευμένος, άλλη φορά μπορεί να το έχω πει πάνω στην τρέλα μου. Ή άλλες φορές μπορεί να έχω πει ότι είμαι ερωτευμένος και να νόμιζα ότι είμαι και να μην είμαι. Γι’ αυτό δεν θέλω μετά διαβάζοντας κάποια πράγματα ... μπορεί για παράδειγμα να βρίσκομαι στον οδοντίατρο και να πέσει στα χέρια μου ένα περιοδικό με μια παλιά συνέντευξή μου που να λέει ότι υπήρξα τρομερά ερωτευμένος και να λέω εγώ “καλά, είναι δυνατόν να έλεγα αυτές τις βλακείες”; Αυτό που μπορώ να σου πω όμως είναι ότι δεν είμαι μόνος μου.
Εντάξει λοιπόν (γέλια)
Για τον έρωτα μιλήσαμε, ε;
Μιλήσαμε αλλά αν σου έχει έρθει κάτι άλλο, πες μου.
Είπαμε ότι ο έρωτας είναι καταστροφή, μια κατάσταση που είναι έτσι κι έτσι κι έτσι, πιο πολλά είπαμε αρνητικά... εντάξει είπαμε και πως λειτουργεί κιόλας αλλά νομίζω ότι το πιο δύσκολο πράγμα στον έρωτα είναι να μπορέσεις με το πρόσωπο που είσαι ερωτευμένος και που αγαπάς στη συνέχεια, σε εκείνο το σημείο που, αυτό θα ακουστεί πολύ ρομαντικό, αλλά έτσι είναι για μένα, καταρχήν να έχεις ασφάλεια μ΄αυτό το πρόσωπο γιατί αλλιώς είσαι η Κατερίνα Χέλμη στα Κόκκινα Φανάρια.
Έρωτας και ασφάλεια μπορούν να συμπορευτούν πιστεύεις; Μήπως μου λες για αγάπη και δεν μου λες για έρωτα;
Όχι σου λέω, για έρωτα, γιατί ο έρωτας για μένα δεν έχει μόνο ένα πρόσωπο, δεν έχει μόνο αυτή τη δίνη του πάθους.
Ναι έχει πολλά.
Έχει κάποιες στιγμές όπου ξεχνάς ποιος είσαι και αυτό είναι απίστευτα μαγικό. Γιατί πιστεύω ότι σ’ αυτό το σημείο που ξεχνάς ποιος είσαι, είναι η μαγική εικόνα, η μαγική περίοδος, στιγμή, κατάσταση, μήνας, δευτερόλεπτο, δεν ξέρω χρονικά τι, που βλέπεις πράγματα για σένα τον ίδιο που ούτε καν τα είχε φανταστεί. Πράγματα που μέσα σου στην καθημερινότητα και στη μοναξιά μπορεί να τα μισείς και να μην τους έχεις επιτρέψει ποτέ να βγουν, όχι συνειδητά. Πράγματα καταπιεσμένα, πράγματα που σε τρομάζουν και όταν αυτά βγαίνουν στην επιφάνεια βλέπεις ότι δεν τα ξέρεις είναι καινούρια. Για μένα είναι καινούριο το συναίσθημα αυτό το ότι έχω ξεχάσει τώρα ποιος είμαι. Εγώ με σένα ξεχνώ ποιος είμαι γιατί ζω για σένα. Κι αυτό δεν το λέω αυτοκαταστροφικά ή αμελώντας την εικόνα μου και κρύβοντάς την κάτω από ένα χαλί, αντιθέτως σου χαρίζω τα όσα ξέρω και έχω φτάσει σε ένα σημείο μαζί σου και αυτό που παίζεται μεταξύ μας γίνεται κίνητρο για να ξαναγεννηθούμε. Είναι ένα συναίσθημα δημιουργίας ο έρωτας για μένα, είναι και συναίσθημα τρομερά δημιουργικό. Δεν μπορώ να στο εξηγήσω με λόγια αυτό το πράγμα.
Γίνεσαι και πιο γενναιόδωρος και... να πω ότι γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος; Δεν ξέρω ίσως είναι μεγάλη κουβέντα αυτό...
Ανοίγεις. Πάρα πολύ. Αυτό νομίζω ότι συμβαίνει είναι ένα βαθύ και πολύ μεγάλο άνοιγμα. Εγώ δεν μπορώ να βάλω λέξεις σ’ αυτό. Καλύτερος, γενναιόδωρος, θαρραλέος. Νιώθω ότι υπάρχει ένα άνοιγμα το οποίο ενώ έχει ξεκινήσει απ΄το συναίσθημα σε βάζει σε μια πνευματική κατάσταση, είναι σαν έκσταση. Είναι σαν μια ελάχιστη προσέγγιση με το θείο που έχεις μέσα σου και που έχει ο άλλος. Πολύ ουτοπικό αυτό αλλά συμβαίνει.

Για το τατουάζ θέλω να μου πεις…
Η ιστορία με το τατουάζ υπάρχει υποσυνείδητα εδώ και αρκετά χρόνια. Ξέρεις περισσότερο λειτουργούσε όταν ήμουν πιο μικρός μέσα από πλευρά καθαρά αισθητικής. Το να έχεις ένα tattoo μπορεί να σημαίνει ότι γίνεσαι πιο σέξυ, που σίγουρα σημαίνει αυτό σ’ ένα βαθμό αλλά παίρνοντας την απόφαση να κάνω το tattoo αρχικά είχα την επιθυμία να κάνω ένα σχέδιο πάνω μου το οποίο ας πούμε θα ’θελα εγώ να το σκιτσάρω, να το σχεδιάσω και το οποίο θα έπρεπε για μένα να έχει μια πάρα πολύ ιδιαίτερη σημασία και να σημαίνει πράγματα. Και όταν βρέθηκα στο studio, έκανα 2 επισκέψεις, μία για να δω διάφορα σχέδια, να συζητήσω με τον άνθρωπο που θα έκανε το tattoo και στη δεύτερη που πήγα επέλεξα κάποιο διαφορετικό σχέδιο από αυτό που είχα αρχικά φτιάξει, συνειδητοποίησα ότι δεν έκανα το αρχικό μου σχέδιο το οποίο ήταν ένα άγριο λουλούδι που είχα σκιτσάρει ο ίδιος γιατί δεν έχει για μένα καμία σημασία να εικονοποιήσω στο σώμα μου κομμάτι του παρελθόντος, που ναι μεν μπορεί να ήταν θετικά πράγματα αλλά απ’ την άλλη δεν ήθελα να ζωγραφίσω πάνω στο σώμα μου κομμάτια της δύναμης που έχω. Επίσης δεν ήθελα να βάλω κι άλλα σημάδια, δηλαδή να βγάλω τα μάσα σημάδια και έξω. Και έτσι είπα ότι θα κάνω αυτό που χωρίς κανένα λόγο βλέποντάς το απλά με κάνει να αισθάνομαι καλά. Ένα θέμα το οποίο βλέποντας το δεν με κάνει να αισθάνομαι άβολα, περίεργα, να το κοιτάω συνέχεια και να σκέφτομαι τώρα αυτό που έκανα μου αρέσει; Είδα λοιπόν ένα σχέδιο κάπου και με τον Αντώνη, το παιδί που χτυπάει τα tattoo, πήρα την απόφαση και είπα μου αρέσει αυτό, μου άρεσε που του έδωσα την δυνατότητα, γιατί εγώ τον θεωρώ καλλιτέχνη, από τη μικρή κουβέντα που κάναμε τι θα μπορούσε να μου ταιριάζει, να μου πηγαίνει, να με εκφράζει και έβαλα λοιπόν πάνω μου μια εικόνα την οποία θα την έχω μέχρι να πεθάνω λογικά. Αυτό δεν με τρομάζει γιατί αυτή η εικόνα αυτή τη στιγμή είναι φορτωμένη μόνο με το τώρα, δεν είναι φορτωμένη και με το παρελθόν. Βέβαια μετά από κάποια χρόνια σίγουρα θα μου θυμίζει την περίοδο που επέλεξα να την έχω πάνω μου, τουλάχιστον θα ξεκινάει από εκείνη την περίοδο, δεν θα ήθελα να έχει κανένα βάρος.
Παρόλα αυτά όμως τι συνέβη και είπες αύριο θα χτυπήσω ένα tattoo. Οριοθετεί κάτι, αν ήταν γραμμένο στο ημερολόγιό σου κάτι, τι είναι αυτό; Γιατί όπως και να το κάνεις δεν είναι τυχαίο που το έκανες τώρα και όχι πριν από ένα χρόνο για παράδειγμα. Δεν είναι ένα καινούριο ρούχο. Είναι ένα ορόσημο ή όχι;
Νομίζω ότι είναι πάντα. Ακόμα κι όταν δεν το καταλαβαίνεις. Στη δική μου περίπτωση ο λόγος που έγινε είναι το ότι ήθελα μέσα από αυτή τη διαδικασία να υπενθυμίσω αρχικά σε μένα στη φάση που είμαι μια σημαντική περίοδο για το πως είμαι εγώ με μένα σε μια πολύ προσωπική σχέση με τον εαυτό μου να ’χω να το θυμάμαι στις δύσκολες μέρες και επίσης είναι το ότι σε αυτή τη φάση βρέθηκε ένας άνθρωπος που με βοηθάει να τον πιστέψω και να πιστέψω σε μένα κι ας αποδειχτεί αυτό το tattoo ότι ήτανε μια μάσκα στο μέλλον. Σε σχέση με αυτό που έχω νιώσει εγώ τώρα.
Τώρα μου το χάλασες, μου το διέλυσες... τι είναι αυτά;...
Μπορεί να αποδειχτεί μελλοντικά ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα πιστεύω και όπως τα βλέπω. Είπα ότι αυτό το πρόσωπο μου δίνει κάτι που δεν μου έχει δώσει κανένας άλλος μέχρι σήμερα και νομίζω ότι οφείλω να το γιορτάσω πάνω μου αυτό.
Ωραία, τελεία. Μην πεις τίποτα για το μέλλον.
Τελεία. Εσύ θα έκανες ποτέ ένα τατουάζ και αν ναι, γιατί θα το έκανες πιστεύεις;
Θα έκανα, απλώς δεν είμαι πολύ ανθεκτική στον πόνο. Αν δεν το σκεφτόμουν, αυτή τη στιγμή μπορεί να είχα κάνει 3-4.
Σε σχέση με τον πόνο, πίστεψέ με, εντάξει εγώ δεν έχω κάνει το γέμισμα ακόμα. Το γέμισμα είναι που πονάει πολύ, αν την ώρα που το κάνεις σκεφτείς τον πόνο και πεις στον εαυτό συ «Πονάω», ο πόνος είναι διπλάσιος από το να μη το σκέφτεσαι καθόλου και να μιλάς μ’ αυτόν που σου κάνει το τατού για χιλιάδες άλλα πράγματα. Το tattoo πονάει, νομίζω ότι έχει να κάνει και με αυτόν που σου κάνει το tattoo και με το χέρι του και με το σημείο του σώματος που το κάνεις. Τα κοντρολάρεις τα πράγματα σε σχέση με τον πόνο, δεν είναι τόσο τραγικά. Ένιωθα απλά ότι κάποιος με ράβει χωρίς να του δίνω παραπάνω σημασία. Και τι θα έκανες αν έκανες tattoo.
Έναν ιππόκαμπο. Επειδή γενικά με τον ιππόκαμπο έχω μια ιδιαίτερη σχέση, την οποία δεν έχω εξηγήσει.
Ο ιππόκαμπος έχει ένα σχήμα που είναι λίγο σαν σίγμα τελικό, έτσι; Εντωμεταξύ θέλω να κάνω μια παρένθεση εδώ, το δικό μου το τατού έπαθα σοκ όταν μου το έδειξε ο Αντώνης γιατί σε κάποια πειραματικά σκίτσα που έκανα πέρα απ’ το λουλούδι αρχικά είχα φτιάξει αυτή τη φόρμα, την καμπύλη, του ιππόκαμπου, το ελικοειδές, δεν ξέρω πως λέγεται ακριβώς.
Δεν ξέρω αν το ξέρεις αυτό ο ιππόκαμπος είναι το μοναδικό πλάσμα το οποίο αναπαράγεται μόνο του και δεν χρειάζεται να ζευγαρώσει και είναι ουσιαστικά 2 σε 1 είναι ολόκληρο μόνο του. Δεν ξέρω αν αυτό λέει κάτι, αλλά γενικά είναι και πανέμορφα σαν πλάσματα.
Έχει και λίγο από κινέζικο δράκο ο ιππόκαμπος μέσα του, αλλά είναι πολύ sweetie. Δεν με τρομάζει εμένα ο ιππόκαμπος μου κάνει πολύ εύθραυστο και ευαίσθητο.
Κάποια στιγμή είχα σκεφτεί να κάνω και tattoo Morrissey το οποίο νομίζω ότι και να το ΄χα κάνει δεν θα το είχα μετανιώσει. Γιατί ένα άλλο θέμα με τα τατού είναι να πας να το κάνεις τώρα κι αν αύριο δεν το θες, άμα το βαρεθείς;
Μπορείς να το κάνεις σε σημείο του σώματος που να μην έχεις καθημερινή επαφή.
Μπορείς... Τον ακούω πολλά χρόνια τον Morrissey, νομίζω θα το κράταγα, δεν θα το ’σβηνα.
Εμένα μου ακούγονται πολύ φυσιολογικά και νορμάλ όλα αυτά. Δηλαδή ότι θα ήθελε κάποιος να κάνει τατού το είδωλό του…
Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο μάλλον είναι να είσαι gay στην Ελλάδα; Τις προάλλες που ερχόμουνα εδώ και είπα στον ταξιτζή πάω στο Βοτανικό μου ήρθε στο μυαλό το τραγούδι “Ο μάγκας του Βοτανικού” και αμέσως μετά σκέφτηκα όλοι οι ρεμπέτες και οι μάγκες τι θα σκεφτόντουσαν που εγώ λέω μάγκα κάποιον που είναι ομοφυλόφιλος και στη συνέχεια σκέφτηκα ότι είσαι απ’ τους ανθρώπους που έχουν την μαγκιά, πολύ περισσότερα αρχίδια και ευθύτητα από πολλούς straight άντρες που κυκλοφορούν γύρω μας. Δεν θέλω να μου πεις πόσο εύκολο είναι να είσαι gay την Ελλάδα όντας κάπου κρυμμένος στη γωνιά σου αλλά πόσο εύκολο είναι να είσαι ομοφυλόφιλος όπως εσύ, συνειδητά, ξέρεις, «αυτό είμαι, εγώ είμαι» και τι μάχη έχεις κάνει και τι σου έχει στοιχίσει για να τα καταφέρεις.
Αρχικά να πω ότι πιστεύω ότι υπήρξα τυχερός επειδή στην εφηβεία μου 14 χρονών 15 βρέθηκα σε παρέες με ανθρώπους που ήταν ομοφυλόφιλοι. Και δεν ήταν απλά το ότι ήταν ομοφυλόφιλοι, είχαμε κοινά ενδιαφέροντα, είτε αυτά ήταν η μουσική είτε ο τρόπος που διασκεδάζαμε ή οτιδήποτε αυτό όμως ήταν μια μικρή πετρούλα για μένα για αν μπορέσει να χτιστεί σιγά-σιγά το υπόλοιπο. Γιατί η εφηβεία είναι μια πολύ σημαντική περίοδος αποφάσεων, είναι μια περίοδος που η συνείδηση από την παιδική ηλικία έχει πλέον διαμορφωθεί σε ένα μεγάλο κομμάτι και από εκεί και πέρα φτιάχνεται η προσωπικότητά του. Δεν είχα ποτέ πρόβλημα φοβερό. Σε μια κοινωνία που την διακρίνει η ομοφοβία είχα κι εγώ τις ντροπές μου θα πω. Δεν είχα τόσο φόβο όσο ντροπή γιατί έβλεπα πως αντιμετώπιζαν κάποιον ο οποίος είναι ομοφυλόφιλος. Είτε αυτή ήταν η ίδια μου η οικογένεια ή οι συμμαθητές μου ή ο οποιοσδήποτε. Δεν ήμουν ποτέ άνθρωπος που προκαλούσε με αυτό που του συνέβαινε, που το διαλαλούσε... είχα μια πιο σιωπηλή στάση με τα πράγματα. Στη συνέχεια, μάλλον εκείνα τα χρόνια από το 1982-3 μέχρι και το 1995-6 ήταν αρκετά δύσκολα τα πράγματα με την υπόθεση των gay στην Ελλάδα, σε ότι αφορά αρχικά τις πιο κλειστές διαπροσωπικές σχέσεις όπως είναι οι φιλίες, δεν είχε ακόμα απενοχοποιηθεί η όλη ιστορία με τους gay. Το να είσαι ομοφυλόφιλος τότε μπορούσε αλλιώς να ειπωθεί ότι είσαι πούστης, το είσαι πούστης ήταν συνυφασμένο με το ότι έχεις κακή ψυχή σαν άνθρωπος κι έχεις κακή ψυχή σαν άνθρωπος από τη στιγμή που τον παίρνεις απ΄τον κώλο. Ο πούστης σημαίνει ότι είσαι σώμα και ψυχή
Μαζί με το πούστης και η λέξη ανώμαλος χρησιμοποιούνταν πάρα πολύ στο παρελθόν.
Στις πιο αστικές και στις πιο μορφωμένες οικογένειες ίσως . Οι πιο λαϊκές τάξεις λέγανε ότι αυτός είναι πούστης, δεν λέγανε ότι αυτός είναι ανώμαλος ή ότι έχει μια κατεξοχήν ιδιαιτερότητα ή ότι έχει ένα ψυχολογικό πρόβλημα. Ήταν πολύ δύσκολα τα πράγματα τότε αλλά πίστεψέ με βοήθησε τόσο πολύ η μουσική σε όλο αυτό, στο να απελευθερωθώ σεξουαλικά, δεν ξεχνάω τις μέρες των Smiths και των Cure που δεν βάζω μια ταυτότητα στους καλλιτέχνες απλά αυτή η δεκαετία του 80 είναι μια δεκαετία που έπαιξε πολύ με τη σεξουαλικότητα και τις μπάντες όπως και τα 70s. Είτε αυτό είχε να κάνει μόνο με μια εξωτερική εμφάνιση είτε είχε να κάνει με τα ποιήματα του Morrissey, των Pet Shop Boys, του Marc Almond. Και έτσι πέρα από τη δική μου παρέα και τον κύκλο μου είμαστε λίγο περισσότεροι μαζί με αυτούς. Είχε πολύ πλάκα το ότι εγώ και οι φίλοι μου φανατικοί Κιουράδες και Smiths και Echo & The Bunnymen όταν φεύγαμε απ’ το σπίτι το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να βγάλουμε το κραγιόν και να βάψουμε τα χείλη μας τσαπατσούλικα κόκκινα όπως ο Robert Smith. Έτσι λοιπόν θέλω να πω ότι υπήρχε ένα κομμάτι φαντασίας και fun και με την έννοια της διασκέδασης και με την έννοια του fan γιατί είμαστε φανατισμένοι με αυτά που ακούγαμε και γουστάραμε, το οποίο έγινε ένα χαλί πάνω στο οποίο περπατήσαμε μαζί με την σεξουαλικότητά μας χωρίς ενοχές. Αντίθετα βοήθησε σαν μέσο έκφρασης για τη σεξουαλικότητα ακόμα κι αυτό. Η περίοδος εκείνης της μουσικής έκρηξης. Από κει και πέρα όπως αυτό δεν ήταν αρκετό για να μπορέσω να υποστηρίξει καθημερινή βάση σε σχέση με τους άλλους την αξιοπρέπειά μου, την αυτοπεποίθησή μου γιατί το άλλο ήταν πάρα πολύ εχθρικό. Η αλήθεια είναι ότι ενώ ξεκίνησαν οι φιλίες μου έτσι στην πορεία και με τα χρόνια βρέθηκαν να είναι πολύ καλοί μου φίλοι και ετεροφιλόφυλοι και σιγά-σιγά η Αθήνα και όχι η Ελλάδα πιστεύω ότι αναπόφευκτα μπόρεσε να ανεχτεί και όχι να αποδεχτεί αυτή την ομάδα ανθρώπων γιατί από γενιά σε γενιά και από νέο σε νέο κάποια πράγματα άρχισαν να αλλάζουνε στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την διαφορετικότητα του άλλου. Ακόμα και η χειραφέτηση της γυναίκας ήταν ένα θέμα χρόνων και αιώνων και βλέπουμε ότι η γυναίκα κατάφερε από τα τελευταία 20 χρόνια, ξέρω γω, να πάρει στα χέρια της πράγματα που της τα ‘χαν απαγορεύσει, να αισθανθεί το ίδιο άνθρωπος και ο ρόλος της να είναι ισότιμος ρόλος με τον αντρικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι αρέσει σε όλους τους άντρες που συμβαίνει ή ότι το βρίσκουν αξιέπαινο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ομοφιλόφυλους, στους περισσότερους δεν αρέσει το ότι υπάρχουν κάποιοι που έχουν τολμήσει τις φαντασιώσεις που εκείνοι έχουν καταραστεί, σε ένα βαθμό, γιατί δεν είναι όλοι έτσι. Αλλά αυτούς που βλέπω ότι είναι έντονα εχθρικοί μ’ αυτό το θέμα στη διάρκεια έχει αποδειχτεί ότι είναι τέτοιοι άνθρωποι, είναι δηλαδή καταπιεσμένοι ομοφιλόφυλοι, οι περισσότεροι, δηλαδή άνθρωποι που μισούνε την σεξουαλικότητά τους και στρέφονται με πυρ και μανία σ’ αυτό που κάποιος τελικά χαλαρά και χωρίς έντονες αντιδράσεις το δέχεται. Τώρα το πως έχει εξελιχθεί και το πως διαδραματίστηκε και που έφτασε όλη αυτή η ιστορία μέσα σε 20 χρόνια εντάξει έχει πολύ συζήτηση γιατί οι Έλληνες gay κάποια στιγμή που ένιωσαν ότι τους δίνεται ένα έδαφος, έχω καταλάβει ωστόσο ότι αυτό δεν είναι ένα έδαφος που δόθηκε καλοπροαίρετα από κάποιους, οι ίδιοι οι ομοφιλόφυλοι έκαναν αγώνα γι’ αυτό το πράγμα, βέβαια, το χειρότερο ρόλο στην αποδοχή της ομοφυλοφυλίας στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα τον έπαιξαν τα media, για έναν και μοναδικό λόγο, για μένα. Διότι τα media ακόμα και τώρα παρουσιάζουν μια τραγελαφική φιγούρα, μια καρικατούρα του gay, μία θηλυπρεπή εικόνα του gay και έρχεται το Brokeback Mountain να μας πει ότι δεν είναι μόνο έτσι κάποιος που είναι gay είναι και έτσι. Δηλαδή σε ένα σημείο πολύ έξυπνο ο Λαζόπουλος έκανε ότι έκανε και πέρασε το μήνυμά του, αλλά και εκ του ασφαλούς ο ίδιος, θα μου πεις ότι το χιούμορ είναι από μόνο του ένα πολύ δυνατό όπλο, νομίζω όμως πολύ μονόπλευρα κι αυτός, το φέρνω ως παράδειγμα για το πως τα media έχουν χρησιμοποιήσει την εικόνα του ομοφιλόφυλου για να γίνει αποδεκτή κάποια στιγμή αυτή η κοινωνία ανθρώπων ή για να γελάει ο κόσμος μαζί τους. Θέλω να καταλήξω εδώ και να πω το εξής. Ότι οι ομοφιλόφυλοι δεν είναι μόνο αυτές οι τρελές κομμώτριες που πολύ δικαιολογημένα για μένα εκφράζονται όπως εκφράζονται με όλο αυτό το συγχυσμένο θηλυπρεπές εύρημα γιατί αυτοί οι άνθρωποι αν κάτσει κάποια στιγμή και συζητήσει μαζί τους και ανατρέξει πίσω στην παιδική τους ηλικία και στην προσωπική τους ζωή, αν ήταν ένας straight στη θέση αυτού του ανθρώπου το λιγότερο που θα είχε κάνει θα ήταν να είχε καθαρίσει κάποια άτομα. Και το θεωρώ πολύ πιο γενναίο για έναν ομοφιλόφυλο να το στρέφει εναντίον του με ένα τόσο έξυπνο αυτοσαρκασμό όλο αυτό απ΄το να σκοτώσει κάποιον. Γιατί στην ίδια μοίρα βάζω τον ομοφιλόφυλο με τον σκλάβο που υπήρχε πριν από αιώνες ως κοινωνική ομάδα, μάλλον όχι ως ομάδα, αλλά ως σκουπίδι, ως μειονότητα. Στην Αγγλία, την εποχή του Oscar Wilde κάνανε βασανιστήρια στους ομοφιλόφυλους και αυτοί πεθαίνανε, ο Χίτλερ τους έβαλε μέσα στο φούρνο μαζί με τους Εβραίους, θέλω να σου πω δηλαδή ότι αυτή η απόρριψη που έχει τόσο μίσος μέσα της είναι λογικό να δημιουργεί κάποια σύνδρομα στους ομοφιλόφυλους είτε είναι Άγγλοι, είτε είναι Έλληνες είτε είναι οτιδήποτε, που χωρίς να το θέλουνε να δίνουνε τροφή και αυτοί οι ίδιοι στους άλλους να λένε άσχημα πράγματα για τους gay. Πολλές φορές αυτό είναι μη αναστρέψιμο, συμβαίνει και αυτό, δεν είναι είναι όλοι οι ομοφιλόφυλοι έτσι. Επίσης μου κάνει εντύπωση γιατί κανένας πιο πολύ κανένας μέσα από τα media, είτε είναι η τηλεόραση είτε είναι οι εφημερίδες δε γύρισε να πει και να δώσει στον απλό λαϊκό κόσμο να τον ξεμπλοκάρει από αυτή την εικόνα του πούστη και να του μιλήσει για το ότι υπήρξαν άνθρωποι σ΄αυτή τη χώρα που για όλα αυτά που απολαμβάνεις εσύ ο ετεροφιλόφυλος ή αλλιώς ο straight ή αλλιώς ο οικογενειάρχης και για το αν ζεις ένα κομμάτι πολιτισμού, την ευθύνη την έχουν και κάποιοι ομοφιλόφυλοι. Δεν γύρισε κανένας να φέρει ως παράδειγμα έναν ομοφιλόφυλο που υπήρξε μεγάλος συνθέτης στην Ελλάδα -που δεν χρειάζεται να πούμε το όνομά του - γιατί όλοι ξέρουμε ποιος είναι. Ο Χατζιδάκις. Πάντα βρίσκουμε τις καρικατούρες των ομοφιλόφυλων δηλαδή αυτούς που είπα τους τραγελαφικούς χαρακτήρες-γελωτοποιούς για αν γελάει η κοινωνία ενός ρατσιστικού συστήματος. Αλλά οι ομοφιλόφυλοι πρέπει κάποια στιγμή αν το καταλάβουν όλοι, είναι άνθρωποι όπως είμαστε όλοι μας, έχουμε τις ίδιες νευρώσεις όλοι μας, ζούμε και βιώνουμε με τον ίδιο τρόπο τη χαρά, τη μοναξιά, τη λύπη, την κατάθλιψη, τη στεναχώρια, την απόγνωση, όλοι σκέφτονται την αυτοκτονία, αλλά φαντάσου πόσο πιο πολύ έντονα μπορεί να έχουν γίνει όλα αυτά σ’ αυτή τη μερίδα των ανθρώπων που τους απαγορεύεται να φιληθούν στο δρόμο όταν το νιώσουν. Ενώ εγώ δεν μπορώ να βρω ένα άρθρο στο σύνταγμα για ένα straight ζευγάρι που κοντεύει να γαμηθεί μπροστά μου μέσα σ’ ένα λεωφορείο και να τους κάνω μήνυση ή να πάω να τους χώσω ένα χαστούκι. Θέλω να σου πω ότι σε αναγκάσει το ίδιο το σύστημα να τους βλέπεις κι εσύ έτσι, σε αναγκάζει το σύστημα να δεις ποια είναι τα όπλα σου και να πολεμήσεις. Βέβαια πρέπει να θίξουμε και το πως οι ομοφιλόφυλοι ζουν σήμερα μεταξύ τους γιατί δεν έχει σημασία το πως είσαι με την αντίπαλη όχθη αλλά και το πως είσαι μέσα σε σένα και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια που υπάρχει αυτή η ψευτοσεξουαλική επανάσταση γενικά στην Ελλάδα είτε αυτό αφορά την ανοχή και την ψευτο-απελευθέρωση των ομοφιλόφυλων είτε αυτό αφορά την ελεύθερη σχέση μέσα στα straight ζευγάρια είτε αυτό αφορά την συμβίωση και όχι τον επίσημο γάμο, βλέπω ότι ο σημερινός άνθρωπος, εμείς όλοι ανεξάρτητα με την σεξουαλικότητά μας και με τις ιδιαιτερότητες που έχουμε δεν πιστεύουμε πια ο ένας στον άλλον, δεν πιστεύομε στην έννοια της σχέσης ας πούμε για παράδειγμα, πολύ εύκολα πια μπορούμε να κάνουμε σεξ, πάρα πολύ εύκολα. Το σεξ έχει γίνει άλλοθι, διέξοδος, καταφύγιο, μάσκα, λόγος για να μην αγαπάμε, έχει γίνει ένα εκατομμύριο πράγματα και απομακρυνόμαστε μέρα από την ημέρα από τον εαυτό μας, από τη φύση μας για να το πω διαφορετικά. Η φύση μας σε ένα βαθμό, εντάξει δεν μπορώ να το ξέρω γιατί δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα τη σοφία και το χάος και το σκοτάδι του ανθρώπινου νου και εγκεφάλου, είναι σε ένα κομμάτι να είναι με ένα σύντροφο μαζί. Τώρα αν κάποιοι αποφασίσουν να είναι και με 2 και με 3 αυτό είναι άλλο. Επίσης στη φύση υπάρχει το αρσενικό και το θηλυκό, δεν διαφωνώ σ’ αυτό αλλά έχω δει στη φύση αρσενικά σκυλιά να γαμιούνται , έχω δει και στους ανθρώπους αρσενικά να γαμιούνται. Είμαι και εγώ ένας απ’ αυτά, ξέρεις τι λέω. Πιστεύω ότι αυτό που συμβαίνει είναι σκοπιμότητα πολιτική. Ένα πράγμα που δε μπορεί το οποιοδήποτε σύστημα να ξεριζώσει και να πολεμήσει βαθύτατα είναι η δύναμη του έρωτα, οπότε λοιπόν έχει εφεύρει μηχανισμούς στο να απομονώσει τον καθένα μας ξεχωριστά είτε αυτό είναι το chat το internet, η τεχνολογία, το είμαστε μπροστά σε ένα κομπιούτερ και δεν βγαίνουμε μια βόλτα να φλερτάρουμε όπως παλιά, έχει χαθεί η αμεσότητα της επαφής, έχει χαθεί όμως και το ενδιαφέρον. Δηλαδή ναι μεν υπάρχει το ότι μπορεί να βγεις έξω και να παίξεις και να υπάρξει ένα κλείσιμο ματιού με κάποιον ή με κάποια αλλά είμαστε τόσο τρομαγμένοι που αισθανόμαστε μεγαλύτερη ασφάλεια είτε πίσω από μια οθόνη είτε μέσω e-mail είτε με 400 ώρες μούγκα μέσα σ’ ένα μπαρ όπου πεθαίνουμε για ένα πρόσωπο αλλά δεν πάμε να του το πούμε γιατί φοβόμαστε την απόρριψη. Νομίζω ότι ο σημερινός άνθρωπος είναι συνέχεια, καθημερινά, έχει την αίσθηση ότι απορρίπτεται, απ’ τα οικονομικά του, το σύστημα τον απορρίπτει, ο ίδιος απορρίπτει τον εαυτό του, οι εραστές του τον απορρίπτουν, τα πάντα τον απορρίπτουν. Και κάπου έχει χαθεί αυτό το αυθόρμητο και το παρορμητικό που έχει το πάθος που δεν υπάρχει σκέψη και λογική. Πιστεύω ότι είμαστε πολύ της λογικής άνθρωποι πια, αισθανόμαστε με το μυαλό.
Επίσης δεν βρίσκεις ότι είμαστε σε μια εποχή που για κάποιο λόγο δεν έχουμε χρόνο... Εγώ θλίβομαι όταν οι φίλοι μου μου λένε, καμιά φορά το λέω και εγώ αλλά τις περισσότερες φορές το εισπράττω και δεν μ’ αρέσει, ότι δεν έχουμε χρόνο να βρεθούμε και το έχω εισπράξει και από το αντίθετο φύλο σε κάτι που πήγαινε να γίνει. Ο άλλος έχει χρόνο να μου γράψει e-mail, αλλά όταν είναι να βρεθούμε δεν έχει χρόνο.
Δεν ισχύει ότι δεν έχει χρόνο, διότι ο άλλος έχει την τύχη σε εισαγωγικά να αποφύγει την αμεσότητα πια. Δεν έχει χρόνο για την αμεσότητα.
Είναι μόνο αυτό ή είναι ή το κάνουμε για να μην καταλάβουμε ποιοι είμαστε και ποιος είναι ο άλλος κλείνουμε ένα πρόγραμμα γεμάτο δουλειές και ραντεβού και 8000 πράγματα...
Ναι γιατί αισθανόμαστε φρικτά αδύναμοι και μόνοι μας και κάνουμε ένα εκατομμύριο πράγματα για να αισθανθούμε καλύτερα και αδιαφορούμε παντελώς για κάποια άλλα συναισθήματα που θέλουμε να μοιραστούμε και που υπάρχουν κάποιοι άλλοι που θέλουμε να μιλήσουμε για όλα αυτά ο ένας στον άλλον.
Να σου πω κάτι; Εγώ πιστεύω ότι είμαστε πάρα πολύ τρομαγμένοι. Καθημερινά όντως παλεύουμε για πράγματα αλλά είμαστε χεσμένοι. Αυτό το γαμημένο το σύστημα είτε είναι το καπιταλιστικό είτε είναι το αμερικάνικο αυτός ο φασισμός μας έχει κάνει να λειτουργούμε με μάσκες και short time effects, μικρής διάρκειας φλασιές και στιγμές. Εντάξει, σίγουρα είναι τα οικονομικά ένα μεγάλο θέμα, ότι η ζωή είναι πια πολύ σκληρή για να ζήσεις μόνος σου.
Ναι, ρε συ Μιχάλη αλλά στο παρελθόν οι άνθρωποι είχαν περάσει πολύ πιο δύσκολα.
Δεν υπάρχει όρεξη. Θα έπρεπε να είμαστε πιο ευτυχισμένοι κανονικά, μάλλον πιο ευχαριστημένοι. Καταρχήν δεν ζούμε αυτή τη στιγμή κάποιο πόλεμο. Για φαντάσου να ζούσαμε ένα πόλεμο τώρα εδώ που μιλάμε να πέφτανε βόμβες δίπλα μας. Ή να είχε γίνει ένας σεισμός που να είχε καταστρέψει όλη την Αθήνα και να είχαν πεθάνει οι μισοί δικοί σου και οι μισοί δικοί μου. Δηλαδή είναι ανάγκη να συμβεί το ακραίο και το χειρότερο για να αφυπνιστούμε και να επανέλθουμε στη φύση μας. Που ο άνθρωπος μπορεί να είναι το μεγαλύτερο τέρας και το πιο λαμπρό αστέρι άμα θέλει, το πιο όμορφο πλάσμα στον πλανήτη. Γιατί έχει μέσα του τη συνείδηση του σύμπαντος. Είναι δύσκολος δρόμος αυτός Μαρία και για τους gay είναι δύσκολος και για τους straight είναι δύσκολος. Είναι whatever. Τι μουσική ακούς; Ό,τι να’ναι. Ε΄γω αυτό ποτέ δεν το κατάλαβα. Όταν ρωτάω κάποιον τι μουσική σου αρέσει και βάζω το ρήμα σου αρέσει και μου απαντάει ακούω τα πάντα, πάει να πει ότι δεν ακούει τίποτα. Δεν λέει μου αρέσει να ακούω τα πάντα, απλά ακούω. Ξέρεις είναι πολύ pathetic αυτό. Ωστόσο όμως όσο σκατά κι αν είναι όλα αυτά τα πράγματα, επειδή ο πλανήτης αυτός είναι πάρα πολύ μικρούλης στην ουσία μέσα σ’ όλο αυτό που συμβαίνει εκεί έξω και επειδή εμείς όντως είμαστε ψειρούλες μπροστά σ’ αυτό το σκοτεινό πράγμα με τα φωτάκια εκεί πάνω που λέγεται, ό,τι το λέει ο καθένας, μπορούμε να αντλούμε πολύ μεγάλη δύναμη από εκεί όχι αυτιστικά και εγωκεντρικά πάντα να βλέπουμε τον εαυτό μας σαν ένα κομμάτι συνόλου ανθρώπων όχι δηλαδή εγώ είμαι θεός και μπορώ να επικοινωνώ με το θεό και το σύμπαν. Εγώ δεν μπορώ να είμαι θεός και να επικοινωνήσω μαζί του όταν τους υπόλοιπους τους έχω γραμμένους στα αρχίδια μου ή τους εξευτελίζω ή τους χρησιμοποιώ ή οτιδήποτε. Όσο πιο ενωμένος είσαι πάνω στη γη με πράγματα τόσο μεγαλύτερο φτάνει το σήμα νομίζω, εκεί ψηλά, είτε εκεί ψηλά είτε από κάτω είτε... δεν ξέρω πως γίνεται, θέλω να πιστεύω ότι ανακυκλώνεται αυτή η ιστορία συνέχεια και πολύ προσωπικά για τον καθένα αλλά μετά νομίζω ότι γίνονται μικρές εστίες, δυνατές εστίες, δεν είμαστε δηλαδή μόνοι μας. Δεν πιστεύω ότι είμαστε μόνοι μας. Αυτό που λένε μόνος σου γεννιέσαι και μόνος σου πεθαίνεις δεν το πιστεύω δεν ισχύει 100%, πρώτον γιατί έρχεσαι με την απόφαση κάποιων άλλων - μπορεί και με δική σου απόφαση, να σου πω την αλήθεια δεν με απασχολεί πλέον αυτό - απλά μπορεί κάποια στιγμή να φτάσεις και να πεις παιδιά τώρα πρέπει να σας αποχωριστώ και το ότι φεύγεις και το τι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει είναι μια άλλη ιστορία απλά νομίζω ότι σε όλο αυτό το χρόνο μέχρι και εκεί κάτω από φυσιολογικές συνθήκες μιλάω και όχι αν σου συμβεί ένας ξαφνικός θάνατος. Αλλά και ένας ξαφνικός θάνατος, γιατί και ο θάνατος τελικά νομίζω ότι είναι το θέμα για το οποίο ο άνθρωπος σήμερα λειτουργεί όπως λειτουργεί δηλαδή είναι το θέμα της κακής σχέσης του ανθρώπου με το θάνατο. Όλα νομίζω ότι γίνονται επειδή φοβόμαστε το θάνατο επί της ουσίας. Γιατί θάνατος ίσον δεν υπάρχω και θάνατος ίσον για κάποιους άλλους άγνωστο ή για κάποιους άλλους παράδεισος, που νομίζω ότι όοοοοολοι εκτός απ’ τις αρρωστημένες καταστάσεις που πια έχει γίνει ασθένεια, μέσα μας βαθιά αυτό που πραγματικά πιστεύουμε είναι ότι δεν υπάρχω και επειδή φοβάμαι ότι δεν υπάρχω φτιάχνω...
το καλλιεργώ τόσο πολύ που τελικά δεν υπάρχω...ή φτιάχνω εικασίες για να μου είναι λιγότερο επώδυνο αυτό το τέλος.